Odprowadzanie ścieków
Urządzenia przeciwzalewowe i przepompownie
Pompa zamontowana we wpuście podłogowym odprowadza ścieki z urządzeń sanitarnych i chroni pomieszczenie przed ewentualnym zalaniem przez wody opadowe mogące się dostać do wewnątrz przez okno.
Fot. Kessel
Praktyka wskazuje, że najlepszym rozwiązaniem jest opracowanie koncepcji całkowitego odwadniania i odprowadzania ścieków sanitarnych, wód opadowych i roztopowych z danego budynku i przyległego terenu. Należy przy tym ustalić obecny i planowany system odbioru ścieków oraz poziom zalewania i określić przeznaczenie poszczególnych części budynku, by dobrać dla nich optymalne urządzenia.
Zobacz także
mgr inż. Maciej Rokiel Hydroizolacje balkonów i tarasów
Zarówno taras, jak i balkon stanowią idealne miejsce do wypoczynku w ciepłe dni. Aby jednak elementy te funkcjonowały prawidłowo, należy pamiętać o prawidłowym ich wykonaniu. W przeciwnym razie skutki...
Zarówno taras, jak i balkon stanowią idealne miejsce do wypoczynku w ciepłe dni. Aby jednak elementy te funkcjonowały prawidłowo, należy pamiętać o prawidłowym ich wykonaniu. W przeciwnym razie skutki błędów mogą ujawnić się już po pierwszej zimie, a ich naprawienie może być bardzo kosztowne.
Lindab Rekuperacja w budynkach komercyjnych i użyteczności publicznej – centrale Salda AmberAir Compact
Rekuperacja może poprawić jakość powietrza we wnętrzach, oczyszcza je bowiem z kurzu czy alergenów, pomaga też regulować wilgotność powietrza, chroniąc pomieszczenia przed rozwojem pleśni. Jednocześnie...
Rekuperacja może poprawić jakość powietrza we wnętrzach, oczyszcza je bowiem z kurzu czy alergenów, pomaga też regulować wilgotność powietrza, chroniąc pomieszczenia przed rozwojem pleśni. Jednocześnie pozwala oszczędzać energię w budynkach, w których pracujemy czy przebywamy. Jak działa rekuperacja i co warto o niej wiedzieć?
Owens Corning PAROC Polska Fotowoltaika na dachu? Zainwestuj w odpowiednie ocieplenie!
Stało się. Decyzja o montażu fotowoltaiki została już podjęta, a teraz pozostało określić wszystkie szczegóły instalacji i ocieplenia dachu. Jakie parametry powinna spełniać izolacja dachu płaskiego, na...
Stało się. Decyzja o montażu fotowoltaiki została już podjęta, a teraz pozostało określić wszystkie szczegóły instalacji i ocieplenia dachu. Jakie parametry powinna spełniać izolacja dachu płaskiego, na którym spoczną panele fotowoltaiczne? Jak dobrze wybrać ocieplenie dachu płaskiego i o jakich ryzykach trzeba pamiętać?
Cofnięcie się ścieków do budynków występuje na skutek niedrożności instalacji kanalizacyjnej lub przykanalików oraz gwałtownych opadów i wzrostu poziomu ścieków w sieci kanalizacyjnej. Ścieki cofają się do instalacji także wtedy, gdy wody deszczowe z dachów i tarasów odprowadzane są nieprawidłowo do kanalizacji ogólnospławnej. W budynkach posadowionych na płaskich terenach z kanalizacją ogólnospławną występuje szczególne zagrożenie zalaniem pomieszczeń w wyniku krótkiego, lecz intensywnego opadu.
Jedną z najczęstszych przyczyn zalania pomieszczeń położonych poniżej poziomu zalewania jest brak zasuw burzowych lub ich nieprawidłowy montaż oraz niepoprawnie wykonane instalacje z urządzeniami przepompowującymi ścieki. Urządzenia przeciwzalewowe stosuje się tylko w kanalizacji grawitacyjnej, z naturalnym spadkiem przewodów, a przy braku spadku do kanału należy zainstalować urządzenia przepompowujące ścieki.
Dobór optymalnego urządzenia przeciwzalewowego zależy od wielu czynników - należy uwzględnić przeznaczenie budynku, usytuowanie instalacji i przyborów sanitarnych oraz kanału, a także rodzaj ścieków i obowiązujące normy i przepisy. Wielu projektantów i instalatorów staje przed koniecznością kompromisu pomiędzy jakością i pewnością zabezpieczenia a kosztami inwestycyjnymi. Kryteria tego wyboru zawsze jednak należy konsultować z inwestorem i nie ulegać jego presji bezkrytycznego cięcia kosztów.
Oprócz doboru instalacji, ważny jest także prawidłowy montaż. Pomieszczenia w budynkach zalewane są też z powodu nieprawidłowego wprowadzenia przewodu z wodą opadową z dachów i tarasów do przewodu odprowadzającego ścieki do kanalizacji ogólnospławnej. Odprowadzenie to powinno się znajdować zawsze pomiędzy urządzeniem przeciwzalewowym a ujściem przykanalika do sieci kanalizacyjnej.
Jeśli urządzenie przeciwzalewowe zostanie zamontowane za ujściem przewodu odprowadzającego wodę z dachu lub z przyborów sanitarnych na wyższych kondygnacjach, to w czasie intensywnych opadów albo wzrostu poziomu ścieków w przykanaliku dojdzie do zalania pomieszczeń poniżej poziomu zalewania ściekami napływającymi z górnych części instalacji w budynku.
Poza doborem i poprawnym montażem ważna jest też eksploatacja - czyli stały i regularny dozór nad urządzeniami, który zapewni ich skuteczne działanie. Producenci podkreślają, że konieczne jest zapewnienie stałego dostępu do urządzenia w celu przeprowadzenia okresowych przeglądów i czyszczenia, przynajmniej raz na pół roku.
Wpusty, zasuwy i zawory zwrotne
W niektórych przypadkach poziom zalewania znajduje się na takiej wysokości, że konieczne jest zabezpieczenie np. tylko wpustu w podłodze piwnicy lub pojedynczego urządzenia ze ściekami szarymi - umywalki czy pralki w piwnicy. Wystarczą do tego wpusty piwniczne z klapami zwrotnymi lub proste narurowe, montowane w kształtkach zawory zwrotne, a nawet specjalne syfony z zaworami. Do przewodów o większych średnicach i w celu ochrony całych kondygnacji czy budynków stosuje się zasuwy burzowe.
Najprostsze są urządzenia, które przepuszczają ścieki tylko w jedną stronę i działają samoczynnie pod wpływem naporu cofających się ścieków na klapę zwrotną. Oferowane są rozwiązania z jedną lub dwiema działającymi niezależnie klapami (jedna z nich pełni też funkcję klapy awaryjnej uruchamianej ręcznie). Montuje się je na przewodzie swobodnym przykanalika w płycie podłogowej lub studzience na zewnątrz budynku. Klapy w zasuwach wykonywane są z metalu (np. stali nierdzewnej) lub tworzywa, które jest odporne na szkodliwe działanie gryzoni. Zasuwy burzowe z mechanicznymi klapami zamykanymi siłą naporu cofających się ścieków zalecane są przez producentów do montażu na przewodach odprowadzających ścieki szare. Dostępne są też zasuwy z dwiema klapami do ścieków mogących zawierać fekalia.
Norma PN-EN 13564 nie precyzuje krajowych zaleceń dotyczących doboru urządzenia w zależności od rodzaju ścieków. W załączniku do tej normy znajdują się np. odniesienia do zaleceń niemieckich - do ścieków z fekaliami polecane są urządzenia z mechanizmem zamknięcia z napędem mogące pokonać ewentualny opór zalegających w przewodzie nieczystości. Ma to uzasadnienie w praktyce i w każdym przypadku należy przeanalizować koszty i oszczędności inwestycyjne, a także możliwe koszty z tytułu poniesionych szkód w przypadku zalania pomieszczeń. Są bowiem takie budynki, w przypadku których na zabezpieczeniach przeciwzalewowych lepiej nie oszczędzać, np. magazyny czy archiwa.
Urządzenia do ścieków z fekaliami z automatycznymi zaworami zwrotnymi zasilane energią zewnętrzną służą do zabudowy w płycie podłogowej lub na swobodnym przewodzie kanalizacyjnym i w studzience. Mają dwie klapy zwrotne, które w normalnym trybie pracy są otwarte, a w razie cofnięcia się ścieków automatycznie domykają się za pomocą siłownika sterowanego sondą umieszczoną w kanale. Otwierane są również automatycznie po ustąpieniu przepływu zwrotnego. Dostępne są także urządzenia, które w wersji podstawowej wyposażone są tylko w klapy mechaniczne i w dowolnym momencie mogą zostać przezbrojone na automatyczne.
Instalacje pompowe i przepompownie domowe
Jeśli przybory sanitarne znajdujące się poniżej poziomu zalewania są często wykorzystywane, zalecane jest zastosowanie instalacji pompowych do zapobiegania przepływom zwrotnym. Można wówczas korzystać z tych przyborów nawet przy przepływie zwrotnym, a gdy cofka nie występuje, ścieki spływają grawitacyjnie.
Do ścieków zawierających fekalia przeznaczone są m.in. urządzenia z automatycznymi zaworami zwrotnymi zasilane energią zewnętrzną, wyposażone dodatkowo w niewielki zbiornik i pompę. Jeśli zbiornik zostanie wypełniony, włącza się pompa, która rozdrabnia elementy stałe w ściekach i tłoczy ścieki do przykanalika. Jednak urządzenia te nie zastępują przepompowni w instalacjach bez odpływu grawitacyjnego i można je stosować tylko w kanalizacji grawitacyjnej.
Gdy przybory i urządzenia sanitarne (WC, pralka, natryski itp.) znajdują się poniżej poziomu zalewnia i jednocześnie tak nisko, że odpływy nie mają spadku do przykanalika, konieczne jest ich podniesienie. W tym celu stosuje się urządzenia pompowe z niewielkim zbiornikiem, który po napełnieniu automatycznie podnosi ścieki do poziomu, z którego możliwy jest dalszy ich grawi- tacyjny odpływ, a zabezpieczenie przed cofnięciem się ścieków stanowi lewar. To rozwiązanie jest zalecane wtedy, gdy ilość przyborów sanitarnych i ścieków jest niewielka.
Oferowane są też urządzenia do swobodnego ustawienia w budynku w pomieszczeniach nieprzemarzających i podnoszenia dużej ilości ścieków zawierających fekalia i bez fekaliów, które zbierają je z instalacji położonych poniżej i gromadzą w zbiorniku. Są one wyposażane w jedną lub dwie pompy. Główne elementy składowe takich przepompowni to zbiornik z tworzywa, rzadziej ze stali nierdzewnej lub powlekanej antykorozyjnie, o pojemności od 50 do kilkuset dm3, z pneumatyczną rejestracją poziomu i otworem rewizyjnym. Wyposażony jest on w króćce przyłączeniowe i odpowietrzania oraz w zasuwę odcinającą. Sterowanie pracą pomp jest automatyczne, a w celu zabezpieczenia przed przepływem zwrotnym instalacje wyposaża się w lewar. Przepompownie mogą być też montowane w specjalnych studzienkach na zewnątrz budynków.
Przydomowe przepompownie ścieków
Producenci proponują również kompletne przepompownie ścieków do zabudowy zewnętrznej, które składają się z komory retencyjnej, pompy, układu hydraulicznego i układu sterowania. Zbiorniki coraz częściej wykonywane są z polimerobetonu i tworzyw sztucznych oraz laminatów. Kształt tych lekkich zbiorników jest tak dobierany, by nie były one wypierane mimo braku obciążenia, a dno profilowane, aby nie powstawały na nim i nie zagniwały osady. Dostępne są w różnych wielkościach, gdyż przyjmuje się, że przepompownia przydomowa powinna odbierać ścieki przez 1-2 dni w razie awarii systemu.
O niezawodności i efektywności przepompowni decydują pompy i zastosowane w nich wirniki odpowiednie do zawartości ścieków. Obecnie stosowana elektronika wykorzystuje nowoczesne sterowniki i możliwa jest zdalna kontrola pracy tych urządzeń, a nawet diagnozowanie zakłóceń i stanów alarmowych. Jednak nawet najlepsza elektronika nie zniweluje błędu, jakim jest niepoprawny dobór urządzenia, jego wielkości, przyłączy z instalacjami i siecią oraz rodzaju pomp i armatury.
Praktyka wskazuje, że optymalnym rozwiązaniem jest opracowanie koncepcji całkowitego odwadniania, odprowadzania ścieków sanitarnych i wód opadowych oraz roztopowych z danego budynku lub zespołu budynków i terenu. Trzeba ustalić obecny i planowany system odbioru ścieków, czy kanalizacja jest ogólnospławna, sanitarna, czy deszczowa. Należy też ustalić poziom zalewania i określić przeznaczenie różnych części budynku i dobrać dla nich najlepsze rozwiązania, w tym przeciwzalewowe. W przypadku wprowadzania wód deszczowych z dachów i tarasów do instalacji kanalizacyjnej istnieje duże ryzyko zalania budynków podczas intensywnych opadów. Wprawdzie można je ograniczyć, prawidłowo prowadząc instalacje i urządzenia przeciwzalewowe, ale w pierwszym rzędzie należy poszukać innych metod odprowadzenia opadów.
Warto rozważyć zastosowanie rozwiązań rozsączających wody opadowe, gdyż może to być tańsze w eksploatacji od ponoszenia opłat za wprowadzanie wód opadowych do kanalizacji. Jednak nie zawsze można z nich skorzystać. Są bowiem tereny, na których rozwiązania takie powodują stałe podtopienia piwnic i szybką korozję oraz zagrzybienie fundamentów i ścian. Dlatego na terenach o wysokim poziomie wód gruntowych lub graniczących z gruntami nieprzepuszczalnymi korzystniej jest zastosować retencję powierzchniową i ewentualne kontrolowane odprowadzenie do kanalizacji ogólnospławnej lub deszczowej, tak aby nie przeciążać sieci. Kolejny ważny punkt przy doborze to unikanie przyjmowania z góry określonej ilości wody opadowej jako wartości stałej bez odniesienia lokalnego. Warto też uwzględnić ewentualny wzrost ilości ścieków w wyniku modernizacji budynku lub rozbudowy czy utwardzenia terenu.
Przy sporządzaniu koncepcji odprowadzania ścieków i szczegółowego planu nie zaszkodzi na początku ustalić umiejscowienia przepompowni. Należy w miarę możliwości uwzględniać ewentualny hałas podczas jej pracy i rozprzestrzenianie się zapachów w trakcie prac konserwacyjnych. Ponadto w trakcie montażu warto zwracać uwagę na staranne wykonanie studzienki pod przepompownię oraz na głębokości dopływu, pojemność użyteczną, klasy obciążeń i wymogi związane z wodami gruntowymi.
Pompy i ich wirniki należy dobierać do spodziewanego składu ścieków, tak aby w czasie eksploatacji nie występowały kłopoty spowodowane osadami dennymi i kożuchem z tłuszczy, które mogą zagniwać i powodować przyspieszoną korozję czy zakłócenia w pracy sygnalizatorów poziomu ścieków. Osady denne usuwa się m.in. dzięki zaworom płuczącym, które zmieniają pracę pompy, tak że wykonuje ona przez kilkadziesiąt sekund w momencie załączenia funkcję mieszadła i wzbudza osad (dzięki czemu powstaje zawiesina, którą łatwo usunąć), a następnie powraca do normalnego trybu pompowania.
Stosowany jest też specjalny moduł do sterowania pracą pompy - może się ona załączać przy bardzo niskich poziomach ścieków i pracuje bardzo krótko, jednak wystarczająco, by pochwycić i przepompować kożuch.
Dobór pompy do kanalizacji ciśnieniowej wymaga szczególnej uwagi, gdyż dla jej prawidłowej pracy ważny jest optymalny poziom ciśnienia. W zabudowie zwartej i na równinach zalecane jest stosowanie pomp wirowych, które mają większą wydajność, choć niższą wysokość podnoszenia niż pompy wyporowe o takiej samej mocy. Podniesienie ścieków przez pompę wirową na tę samą wysokość co za pomocą pompy wyporowej wymaga zastosowania silnika o ponaddwukrotnie większej mocy, a to wpływa nie tylko na koszt przepompowni, ale też na koszty eksploatacyjne. Pompy wyporowe dzięki znacznej wysokości podnoszenia umożliwiają dostarczanie ścieków nie tylko wzwyż, ale także na duże odległości, nawet do kilku kilometrów. Zalecane są zatem w zabudowie rozproszonej i znacznie zróżnicowanej wysokościowo. Warto też mieć na uwadze, że sterowanie pracą przepompowni w kanalizacji ciśnieniowej może wpływać na pracę całego systemu, np. przez rozpoznawanie stanu wzajemnego dławienia się pomp. Należy też chronić układ przed jednoczesnym włączeniem się wszystkich pomp po dłuższym zaniku napięcia.
Dla pracy przepompowni istotne znaczenie mają też zabezpieczenia przed przepływem zwrotnym. Przepompownie wyposaża się m.in. w zawory zwrotne i zasuwy odcinające. Zawór zwrotny zapobiega wstecznemu przepływowi pompowanego medium, natomiast zasuwa odcinająca pozwala zamknąć przepływ ścieków podczas prac serwisowych. Dla ochrony przed przepływem zwrotnym stosuje się również odpowiednio ułożony lewar. Jest to najskuteczniejsze rozwiązanie, o ile zostanie prawidłowo wykonane, zdarza się bowiem, że lewar jest ułożony za nisko w stosunku do poziomu zalewania lub nie jest zabezpieczony przed przemarzaniem. Również przewody tłoczne narażone na przemarzanie powinny być izolowane lub ogrzewane.
Nie zawsze najtańsze rozwiązanie będzie rozwiązaniem najbardziej ekonomicznym. Koszty inwestycyjne powinny zostać starannie przeanalizowane w kontekście planowanego okresu użytkowania i należy uwzględnić koszty eksploatacyjne: energii oraz obsługi i napraw. Przyjmuje się, że żywotność pomp wynosi ok. 15 lat, a w tym czasie koszty eksploatacyjne mogą być wielokrotnie wyższe od inwestycyjnych. Warto zatem przyjrzeć się sprawności i zwracać uwagę na niezawodność urządzeń, tak aby pracowały one bez awarii, a w razie ich wystąpienia czas naprawy był jak najkrótszy. Mogą to zaoferować producenci, którzy dysponują nie tylko towarem, ale też kompetentnym doradztwem projektowym i sprawnym serwisem posprzedażowym.
Artykuł pochodzi z czasopisma Rynek Instalacyjny