Tynk na elewacji

Tynki znanych producentów są bez wątpienia dobrej jakości. Nowoczesny reżim technologiczny, odpowiedni dobór surowców oraz dokładne kontrole jakości pozwalają, z większym lub mniejszym powodzeniem, stosować każdy rodzaj tynku w każdych warunkach. Ale czy warto? Trwałość tynku, jego przyczepność, barwa i faktura, a w efekcie zadowolenie inwestora gwarantuje wybór najlepszego produktu. Istnieją jednak pewne granice dowolności, których przekroczyć nie można. Przykładem może być ściana ocieplona wełną mineralną, do wykończenia której stosuje się tylko tynki o znacznej paroprzepuszczalności, czyli dostosowane do parametrów całej przegrody. Jeśli ocieplenie wykonane jest ze styropianu, wtedy takich ograniczeń nie ma.

Drogi czy tani?

O właściwościach tynków, a także o ich cenie decyduje głównie spoiwo użyte do produkcji. W cennikach producentów łatwo wyróżnić tynki tanie (np. mineralne) i tynki drogie (np. silikonowe). Jak się jednak okazuje tani nie znaczy wcale gorszy od drogiego. Wręcz przeciwnie, w niektórych przypadkach tani produkt sprawdzi się równie dobrze. O ile więc nie ma przeciwwskazań dotyczących np. paroprzepuszczalności przegrody, to na elewacji można z powodzeniem stosować każdy tynk, na jaki inwestora stać. Oczywiście, najdroższe tynki są lepsze pod pewnymi względami od tańszych. Nie zawsze jednak ich bardzo dobre właściwości będą miały okazję sprawdzić się, jeśli zostaną niewłaściwie zastosowane. Przykładem może być użycie tynku silikonowego na elewacji budynku osłoniętego przez drzewa. Zaletą takiego tynku jest niska nasiąkliwość, elastyczność i łatwość czyszczenia; cechy te znacząco wpływają na jego cenę. Jeśli jednak dom jest osłonięty drzewami, które chronią go przed nagrzewającym słońcem, zacinającym deszczem i kurzem, to pokrycie takiego budynku tynkiem silikonowym jest zbędnym wydatkiem.

Finansowy aspekt jest niezwykle zaskakujący, jeśli chodzi o trwałość tynku. Okazuje się bowiem, że tańsze tynki mineralne są trwalsze od silikatowych, silikonowych i akrylowych. A najlepszą trwałość można osiągnąć, malując tynk mineralny farbą silikatową. Tynk mineralny utwardza się w trakcie eksploatacji, a farba silikatowa, która wiąże w jego porach, dodatkowo go wzmacnia i chroni. Efektem użycia farby silikatowej na tynku mineralnym jest stworzenie bardzo dobrze trzymającej się podłoża mikroporowatej powłoki, przepuszczającej parę wodną i gazy.

Opór dyfuzyjny ścian

Tynk nie powinien w znaczący sposób ograniczać przepływu pary wodnej przez przegrodę. Przed decyzją o wyborze konkretnego rodzaju warto zwrócić się o pomoc do doradcy producenta, który dokona obliczeń cieplno-wilgotnościowych i prawidłowo zaprojektuje przegrodę. Jeśli tynki układane są na ścianach wykonanych z materiałów o wysokiej paroprzepuszczalności, np. z betonu komórkowego, to powinny mieć podobne parametry. W takim przypadku należy zastosować tynki na spoiwie mineralnym lub silikatowym. Podobnie, gdy ściana jest ocieplona wełną mineralną. Jeśli istnieją jakieś wątpliwości co do paroprzepuszczalności pustaków lub bloczków, to warto, a nawet należy skontaktować się z przedstawicielem ich producenta i zapytać o zalecenia dotyczące tynkowania.

Charakter budynku

Są przypadki, kiedy od razu trzeba zrezygnować z tynków akrylowych, a nastawić się na paroprzepuszczalne mineralne bądź silikatowe. Dotyczy to sal gimnastycznych, pralni, suszarni, basenów, dużych kuchni, chłodni i innych budynków mieszczących pomieszczenia, w których może następować zwiększona produkcja pary wodnej. Jeśli budynek jest ocieplony styropianem, wówczas ograniczenia użycia tynku akrylowego nie istnieją.

Wiek budynku

W przypadku budynków nowo wybudowanych teoretycznie lepiej zastosować tynki bardziej paroprzepuszczalne. Chodzi o to, aby materiały użyte do murowania miały możliwość wyschnięcia. Najlepiej najpierw zakończyć wszystkie technologie mokre wewnątrz budynku i pozwolić ścianom wyschnąć, a dopiero potem rozpocząć prace tynkarskie na zewnątrz. Nie zawsze jednak jest to możliwe. Jeżeli więc w budynku będzie prowadzone tynkowanie czy wylewanie posadzek, to zastosowanie tynków akrylowych na elewacji zdecydowanie utrudni odparowywanie wody z przegród zewnętrznych i w konsekwencji może spowodować zawilgocenie ścian. Jeśli jednak będzie to pierwsze tynkowanie budynku, który został zbudowany rok temu i zakończone zostały w nim wszystkie technologie mokre, to lepiej zastosować tynki bardziej elastyczne, czyli akrylowe bądź silikonowe. Spowodowane jest to pracą budynku i związanymi z nią naprężeniami, powstającymi jeszcze przez kilka lat od jego wybudowania.

Do tynkowania starych, kilkudziesięcioletnich budynków należy zdecydowanie używać tynków paroprzepuszczalnych, zwłaszcza silikatowych. Zwietrzałe mury mają bowiem bardzo dużą paroprzepuszczalność. W przypadku starych zawilgoconych budynków sytuacja jest podobna jak przy nowo wybudowanych. Układając na ścianach tynk akrylowy, z pewnością zamkniemy wilgoć w ścianie i będzie ona musiała odparowywać do wewnątrz.

Otoczenie budynku - zieleń

Las, park i inne skupiska zieleni lub zbiorniki wodne w pobliżu domu są potencjalnym źródłem powstania na elewacji zabrudzeń organicznych. Tynki mogą się po prostu zazieleniać. W takim przypadku warto użyć tynków mineralnych lub silikatowych, które same chronią się przed rozwojem korozji biologicznej – mają wysoki odczyn alkaliczny (pH ~12), który uniemożliwia rozwój mikroorganizmów. Tynki akrylowe i silikonowe muszą być chronione przez producentów, gdyż w swoim składzie zawierają związki organiczne, stanowiące doskonałą pożywkę dla grzybów i mchów. Dlatego do tego typu tynków dodawane są biocydy – środki ograniczające możliwość rozwoju mikroorganizmów. Należy jednak pamiętać, że przy wysokim nasyceniu powietrza zarodnikami i, co ważniejsze, przy dużej wilgoci, która zawsze towarzyszy skupiskom zieleni, mogą być one nieskuteczne. Nawet zastosowanie tynków mineralnych i silikatowych nie jest czasami w stanie zapobiec obrastaniu elewacji. Stały dopływ wilgoci, wynikający np. ze źle wykonanych obróbek blacharskich, będzie powodował zazielenienie ścian bez względu na rodzaj zastosowanego tynku. Warto również wiedzieć, że tynki akrylowe i silikonowe w pewien sposób same chronią się przed korozją biologiczną – mają niską nasiąkliwość (tynki mineralne i silikatowe tej właściwości nie mają).

Otoczenie budynku - przemysł i drogi?

Elewacja domu wybudowanego przy ruchliwej drodze z pewnością będzie się szybko brudziła. Może też pękać, gdy ruchowi ulicznemu towarzyszyć będą drgania. Dlatego w przemysłowych strefach miast lub przy szlakach komunikacyjnych wskazane jest użycie tynku o niskiej nasiąkliwości, elastycznego, czyli najlepiej akrylowego lub silikonowego. Są to tynki, które najłatwiej utrzymać w czystości. Paradoksalnie, brudzą się one znacznie szybciej niż mineralne i silikatowe, ponieważ na ich powierzchni wytwarzają się ujemne potencjały przyciągające drobiny brudu i kurzu; tynki na spoiwie mineralnym są obojętne elektrostatycznie. Ten aspekt nie ma jednak większego znaczenia, gdyż tynki akrylowe i silikonowe brudzą się tylko powierzchniowo, a taki brud łatwo usunąć. W przypadku tynków silikonowych mniejsze zabrudzenia usuwają się same wraz z padającym deszczem. Ma to związek z bardzo niską nasiąkliwością tych tynków i często nazywa się je samoczyszczącymi. Jeśli zabrudzenia nie usuną się same, to i tak zdecydowanie łatwiej wyczyścić tynk akrylowy lub silikonowy, ponieważ są one odporne na szorowanie. Tynki mineralne i silikatowe są tynkami nasiąkliwymi (nasiąkanie ograniczane jest w nich tylko poprzez dodatki hydrofobowe), dlatego brudzą się one nie tylko powierzchniowo, a również strukturalnie. Przy tego typu zabrudzeniach klasyczne czyszczenie niewiele da, a może jedynie doprowadzić do mechanicznego uszkodzenia tynku. W takim przypadku konieczne będzie malowanie elewacji. Jeśli dom stoi przy drodze o dużym natężeniu ruchu ciężkich samochodów, to zastosowanie tynków akrylowych i silikonowych jest uzasadnione również z innego względu. Oba rodzaje tynków zawierają mniejszą lub większą ilość polimerów, które powodują, że są one w pewnym stopniu elastyczne, co pośrednio nabiera znaczenia przy przenoszeniu drgań od ruchu samochodów.

Czas tynkowania

Idealna pora na tynkowanie to wiosna i wczesna jesień. Temperatura około 15°C, brak wiatru i stabilność warunków atmosferycznych – to pogodowi sprzymierzeńcy tynkarzy. Jeśli jednak tynkowanie przypadło na dżdżystą i zimną jesień, to zdecydowanie odradzam stosowania tynków dyspersyjnych. Ze względu na dużą wilgotność powietrza i niskie temperatury proces wiązania i wysychania tynków będzie znacznie wydłużony. W konsekwencji z pewnością obniży to wytrzymałość i trwałość wyprawy. Praca tynkami mineralnymi w takich niedogodnych warunkach grozi natomiast ich przebarwieniem (wynikającym z zawartości cementu i wapna), co nie wpływa jednak na wytrzymałość wyprawy. Tak wykonaną elewację trzeba będzie najprawdopodobniej szybko pomalować, bo przebarwiony tynk raczej nie będzie zdobił domu.

Kolory

Na uprzywilejowanej pod tym względem pozycji stoją tynki dyspersyjne, ponieważ mają praktycznie nieograniczoną możliwość barwienia w masie. Tynki mineralne dostępne są w kilkunastu pastelowych odcieniach. Idealnym rozwiązaniem dla tych, którzy chcą zachować dobrą dyfuzję pary wodnej przez ściany i spełnić marzenia o intensywnie kolorowej elewacji, jest położenie białego paroprzepuszczalnego tynku mineralnego i pomalowanie go farbą o podobnych właściwościach, np. silikatową. Ponadto, jeśli w grę wchodzi ciemna kolorystyka, to należy zwrócić uwagę na współczynnik odbicia przez tynk światła rozproszonego.

Na intensywnie nasłonecznionych elewacjach nie należy stosować kolorów o współczynniku mniejszym niż 20%, gdyż takie powierzchnie bardzo się nagrzewają i mogą powodować zniszczenie tynku. Na takich słonecznych elewacjach nie należy stosować również tynków barwionych pigmentami organicznymi, gdyż mogą one blaknąć na słońcu.

Faktury

Tynki cienkowarstwowe produkowane są w kilku typach faktur. Najczęściej spotykane to: faktura nakrapiana, potocznie zwana „barankiem”, oraz faktura drapana, nazywana również „rowkowaną” lub „kornikiem”. Tynki mineralne, akrylowe, silikatowe i silikonowe mogą być fakturowane na obydwa sposoby. O wyborze faktury należy zdecydować w momencie zakupu tynku, gdyż z masy przeznaczonej przez producenta do uzyskania „kornika” nie da się uzyskać „baranka” i odwrotnie. Decyduje o tym wielkość, kształt i ilość kruszywa zawartego w opakowaniu. Wielkość kruszywa decyduje również o grubości tynku cienkowarstwowego. Najczęściej spotykane wymiary to 1,5, 2, 2,5 i 3 mm.

Ze względu na elegancki wygląd popularnością cieszą się tynki tzw. mozaikowe lub kamyczkowe. Ostateczny ich wygląd uzyskuje się poprzez zagładzanie drobnego kruszywa kwarcowego lub marmurowego zatopionego w żywicy. Uzyskana powierzchnia jest zbliżona do gładkiej, ale przy potarciu ręką wyczuwalne są pojedyncze ziarna kruszywa.W sprzedaży dostępne są również tynki cienkowarstwowe do dowolnego fakturowania. Po nałożeniu takiego tynku na ścianę, jego powierzchnie fakturuje się wałkiem ze wzorem lub innym tego typu narzędziem. Efekt końcowy zależy tylko od fantazji i umiejętności wykonawcy.

W większości przypadków nie da się jednoznacznie wskazać idealnego tynku na konkretną elewację. Najważniejsze jest jednak, aby być świadomym swojego wyboru i znać zalety oraz zagrożenia wynikające z zastosowania takiego, a nie innego rozwiązania.

Gdzie zatem szukać pomocy przy wyborze tynku? Zdecydowanie najlepiej u producenta, który w swojej ofercie ma zwykle pełny asortyment wyrobów. Przedstawicielem producenta jest doradca, czyli osoba posiadająca wystarczającą wiedzę, aby wskazać najlepsze rozwiązanie. O poradę można też zwrócić się do architekta, który projektował dom. Pomoże on dobrać odpowiedni produkt zarówno do typu podłoża, jak i do konkretnych warunków otoczenia. Jego porady będą również bardzo cenne, jeśli chodzi o wybór odpowiedniej kolorystyki elewacji, która podkreśli urodę całego domu.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!