Hydroizolacja pomieszczeń wilgotnych i mokrych

Hydroizolacja nie zawsze musi być wykonywana całopowierzchniowo (na ścianach i na posadzce), w wielu sytuacjach wystarczy wykonanie powłoki wodochronnej w części pomieszczenia, dlatego bardzo ważne jest zdefiniowanie określenia „pomieszczenie wilgotne lub mokre”.

Upraszczając zatem nieco definicję, można przyjąć, że jest to pomieszczenie narażone na obciążenie wodą płynącą po ścianach czy posadzce lub na niebezpieczeństwo kondensacji wilgoci na powierzchni. W takich pomieszczeniach musi być również wykonana hydroizolacja. Trzeba jednak wiedzieć, gdzie i jak ją zastosować.

Gdzie wykonać hydroizolację

Przystępując do wykonania hydroizolacji pomieszczeń mokrych, musimy odpowiedzieć sobie na kilka pytań: które powierzchnie musimy zaizolować, czyli gdzie wykonać powłokę wodo­chronną; z jakich materiałów wykonać hydroizolację i na jakim podłożu?

Zacznijmy od miejsc, w których należy wykonać powłokę wodochronną. Wbrew pozorom nie zawsze trzeba izolować wszystkie powierzchnie. Wyznacznikiem, gdzie należy zastosować hydroizolację, może być odpowiedź na pytania: czy dana ściana/podłoga jest narażona na obciążenie wilgocią, a jeżeli tak, to w jakiej postaci, czy jest to bezpośrednie polewanie wodą (np. wnętrze kabiny natryskowej), czy jest to np. ściana, na której znajduje się bateria umywalkowa (ma to wpływ na rodzaj podłoża pod hydroizolacją)?

W przypadku podłogi istotne jest, czy jest w niej obsadzony wpust (podłoga będzie zmywana bieżącą wodą), czy też będzie zmywana, ale bez polewania wodą.

Na rys. 1. (poniżej) w schematyczny sposób pokazane zostały powierzchnie typowych pomieszczeń wilgotnych i mokrych, a także obszar, na którym należy wykonać hydroizolację. Uszczelnienie podłogi i ścian (także pod i za wanną czy brodzikiem) do wysokości około 15 cm nad poziom posadzki wykonuje się zawsze w postaci szczelnej wanny. Na powierzchniach pionowych izolację należy wykonać do wysokości około 40 cm powyżej prysznica, dla wanny lub umywalki – około 30 cm powyżej baterii. Wewnątrz kabiny prysznicowej izolujemy całą powierzchnię ścian.

Materiały hydroizolacyjne

Do wykonania powłoki wodochronnej można stosować kilka rodzajów materiałów. Najczęściej stosowanym produktem jest tzw. folia w płynie. Jest to jednoskładnikowa wodna dyspersja tworzyw sztucznych (polimerów), wiążąca przez kontakt z powietrzem (odparowanie wody). Jej zalety to łatwość stosowania, brak negatywnego oddziaływania na człowieka i środowisko, a także szczelność już przy grubości warstwy od 0,5 – 0,8 mm. Folia w płynie charakteryzuje się dobrą przyczepnością do różnego rodzaju podłoży (beton, tynk cementowo-wapienny, płyty gipsowo-kartonowe, tynk gipsowy itp.) oraz znaczną elastycznością.

Drugim typem materiału hydroizolacyjnego, choć znacznie rzadziej stosowanym (głównie ze względu na cenę), jest elastyczny szlam uszczelniający (tzw. mikrozaprawa). Występuje w wariancie jedno- lub dwuskładnikowym. Skład szlamu (cement, selekcjonowane kruszywo, polimery, związki hydrofobowe itp.) gwarantuje skuteczne działanie uszczelniające przy warstwie grubości 2 mm. Elastyczność nadają mu redyspergowalne tworzywa sztuczne (dla szlamu jednoskładnikowego) lub wodna dyspersja kopolimerów tworzyw sztucznych (dla szlamu dwuskładnikowego).

Szlamy wiążą przez hydratację, a ich dodatkową zaletą jest możliwość aplikowania na wilgotne podłoża.

Znacznie rzadziej (przynajmniej w Polsce) stosowane są specjalne maty i folie uszczelniające. Folia uszczelniająca to rolowy, systemowy materiał hydroizolacyjny, składający się z właściwego materiału uszczelniającego (folia z tworzyw sztucznych), zespolonego z włókniną techniczną (fot. 1). Natomiast mata uszczelniająca to systemowy materiał uszczelniający z tworzywa sztucznego (fot. 2) o specjalnym kształcie.

Jak w każdym przypadku, nie wolno mówić jedynie o materiale hydroizolacyjnym, lecz o całym systemie, który w najprostszej postaci składa się z powłoki wodochronnej, kształtek i taśm uszczelniających, zaprawy klejącej i spoinującej, a także elastycznej masy do wypełnienia dylatacji. Dlatego mówi się o tzw. uszczelnieniu zespolonym (zwanym także podpłytkowym), gdyż warstwa ochronna (okładzina ceramiczna lub z kamieni naturalnych) zabezpiecza hydroizolację przed uszkodzeniem. Takie uszczelnienie, wykonane bezpośrednio pod płytkami, zatrzymuje wilgoć na poziomie spodu płytki, co uniemożliwia wnikanie jej w głąb warstw podłogi.

Uwaga na podłoże – podłoga i ściany

Czynnikiem mającym zasadniczy wpływ na skuteczność prac hydroizolacyjnych jest odpowiednie podłoże. Najczęściej zwraca się uwagę na przygotowanie podłoża, tj. czystość i równość. To oczywiście bardzo istotne aspekty, ale nie jedyne.

W przypadku podłóg trzeba także pamiętać o poprawnym wykonaniu wszystkich jej warstw. Schematyczny układ warstw podłogi na stropie pokazano na rys. 2a, b. Warto tu zwrócić uwagę na kilka rzeczy. Nie można jedynie skupiać się na warstwie jastrychu (a tak często bywa, bo znajduje się ona bezpośrednio pod warstwą hydroizolacji). Układ warstw podłogi trzeba zaplanować wcześniej. Wynika to z bardzo prostego faktu.

Po pierwsze, jeżeli powierzchnia posadzki w takim pomieszczeniu będzie zmywana bieżącą wodą, to do wpustu musi być wykonany spadek (1–1,5%). Poza tym posadzka w sąsiednim pomieszczeniu powinna być nieco niżej. Nie chodzi tu o kilkucentymetrowy próg, ale o 1–1,5 cm różnicy wysokości, tak aby nie dopuścić do wlewania się wody na sąsiednią posadzkę. To z kolei wymaga przemyślenia, jak rozwiązać problem progu drzwiowego.

Bezpośrednio na stropie (lub w warstwie spadkowej) układa się paroizolację. Nie należy tu stosować najcieńszej i najtańszej folii 0,2 mm, ponieważ ulegnie ona uszkodzeniu praktycznie już w momencie układania. Powinna to być to natomiast folia paroizolacyjna grubości minimum 0,5 mm. W typowych sytuacjach to wystarcza, jeżeli jednak poniżej są pomieszczenia, w których znajduje się duża ilość pary wodnej, konieczne może być skonsultowanie z projektantem doboru materiału na paroizolację (czy wręcz stosowanie paroizolacji na stropie od strony pomieszczenia poniżej). Jeżeli natomiast jest to podłoga na gruncie, to musi być dodatkowo wykonana hydroizolacja podposadzkowa.

Grubość termoizolacji pod jastrychem (zazwyczaj twardy styropian, np. EPS 200) wynosi kilka (4–6) cm, w przypadku podłogi na gruncie może to być więcej (nawet kilkanaście centymetrów). Termoizolację przykrywamy warstwą rozdzielającą (np. 2×folia).

Po drugie, trzeba też zwrócić uwagę na jastrych. Nie może być on zbyt cienki (jeżeli wykonujemy spadek, to chodzi o grubość w najcieńszym miejscu, czyli przy wpuście). Dla pomieszczeń typu prysznice dobrze byłoby wykonać spadek bezpośrednio na stropie (np. za pomocą warstwy spadkowej).

Jeżeli chodzi o mieszkania, to zalecenia niemieckie wymagają:

• wykonania cementowego jastrychu klasy F4 grubości ³ 45 mm lub
• wykonania cementowego jastrychu klasy F5 grubości ³ 40 mm
• wykonania anhydrytowego jastrychu klasy F4 grubości ³ 35 mm lub
• wykonania anhydrytowego jastrychu klasy F5 lub wyższej grubości ³ 30 mm.

Powyższe grubości mogą być zmniejszone o 5 mm (przy zachowanej minimalnej grubości jastrychu 30 mm), gdy grubość warstwy termoizolacji nie przekracza 40 mm.

Co oznaczają te wartości? Wartość F4 to wytrzymałość wylewki na zginanie. Jeżeli jest to sucha zaprawa zarabiana wodą, to na worku, przy znaku CE lub w deklaracji właściwości użytkowych będzie się znajdować oznaczenie np. C25-F4. Litera C oznacza wytrzymałość na ściskanie (w tym przypadku 25 MPa) natomiast litera F – wytrzymałość na zginanie (w tym przypadku 4 MPa). Nie do końca więc miarodajna jest wytrzymałość na ściskanie. Jeżeli jastrychem jest wylewka wykonywana na budowie (w betoniarce), to określenie jej wytrzymałości na zginanie jest problematyczne, dlatego lepiej jest korzystać z gotowych, suchych zapraw zarabianych wodą.

Jastrych wykonuje się z trzech typów materiałów. Jeżeli w posadzce nie ma wpustów podłogowych (posadzka nie jest zmywana bieżącą wodą, a więc mówimy o sytuacji pokazanej na rys. 1a–1d), to można wykonać jastrych cementowy (zamiast jastrychu cementowego można oczywiście zastosować wylewkę betonową) lub jastrych anhydrytowy. Znacznie rzadziej stosuje się (choć jest to technicznie dopuszczalne) tzw. suchy jastrych gipsowy (płyty).

Na rodzaj materiału i grubość ma także wpływ np. obecność ogrzewania podłogowego i jego rodzaj (elektryczne systemy grzejne, wodny czynnik grzewczy).

W nowoczesnych łazienkach coraz częściej stosuje się także tzw. brodziki bezbarierowe. Wykonuje się je bezpośrednio z kształtek ceramicznych (rys. 3) lub z gotowych elementów (modułów), przygotowanych fabrycznie do okładania płytkami (z zamontowanym uszczelnieniem zespolonym), pozwalających na łatwe połączenie z pozostałą izolacją i bezproblemowe podłączenie instalacji odwodnieniowej (rys. 4).

W łazienkach czy toaletach w budynkach mieszkalnych lub użyteczności publicznej, ale użytkowanych w sposób analogiczny jak w budynkach mieszkalnych, hydroizolację można układać na podłożu betonowym, ścianach murowanych (ceglanych, z pustaków, betonu komórkowego itp.), tynku tradycyjnym cementowo-wapiennym lub cementowym oraz na podłożach gipsowych (bloczki, płyty gipsowo-kartonowe czy gipsowo-włóknowe).

Należy jednak pamiętać, że stosowanie płyt g-k jest obostrzone pewnymi warunkami. W żadnym wypadku nie wolno stosować płyt g-k w obszarze kabin natryskowych. Gdy względna wilgotność powietrza okresowo (do 10 godzin na dobę) przekracza 70% (ale nie jest wyższa niż 85%), możliwe jest stosowanie płyt g-k pod warunkiem całopowierzchniowego ich zaizolowania i wykonania warstwy ochronnej (użytkowej) z materiałów niewrażliwych na wilgoć.

Płyty g-k muszą być odpowiednio impregnowane przez producenta. Stała względna wilgotność powietrza w pomieszczeniu przekraczająca 85% jest przeciwwskazaniem do stosowania materiałów na bazie gipsu. Obecność wpustów podłogowych wyklucza stosowanie jastrychów anhydrytowych.

Gdy powierzchnia ścian jest narażona na polewanie wodą (np. prysznice, kabiny natryskowe), izolacja może być układana na podłożu betonowym, ścianach murowanych (ceglanych, z pustaków, betonu komórkowego itp.), tynku tradycyjnym cementowo-wapiennym lub cementowym. Dopuszcza się także wykonanie izolacji na termoizolacji z płyt styropianowych czy styrodurowych z warstwą zbrojącą z siatki (należy wtedy szczególnie starannie przeanalizować niebezpieczeństwo kondensacji międzywarstwowej).

Szczegółowo o sposobie wykonania hydroizolacji będziemy pisać w kolejnych wydaniach EB.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!