Jak prowadzić instalację elektryczną
Listwa przypodłogowa przeznaczona do prowadzenia okablowania i gniazdek 230 V z wężem świetlnym LED
Fot. Hager
Instalacja elektryczna podzielona jest najczęściej na wiele obwodów. Rozróżnia się obwody, które zasilają różnego typu rozdzielnice, oraz obwody odbiorcze zasilające poszczególne odbiorniki. Struktura każdej instalacji zależy od potrzeb wynikających z przeznaczenia budynku.
Zobacz także
OSPEL Elegancja w detalu – ramki szklane do osprzętu elektrycznego
Wnętrza domów stają się coraz bardziej wyrafinowane, a detale pełnią kluczową rolę w kreowaniu niepowtarzalnego stylu. Jednym z najnowszych trendów w branży osprzętu elektrycznego są szklane ramki, które...
Wnętrza domów stają się coraz bardziej wyrafinowane, a detale pełnią kluczową rolę w kreowaniu niepowtarzalnego stylu. Jednym z najnowszych trendów w branży osprzętu elektrycznego są szklane ramki, które nie tylko pełnią funkcję praktyczną, ale także dodają elegancji i nowoczesności pomieszczeniom.
OSPEL Seria Szafir – przełom w montażu gniazdek elektrycznych
Czy zdarzyło Ci się, że musisz wymienić gniazdko lub kontakt w domu? Większość z nas podchodzi do takiego zadania przynajmniej z niepewnością. Koniec końców, nie robimy tego codziennie. Sięgamy wówczas...
Czy zdarzyło Ci się, że musisz wymienić gniazdko lub kontakt w domu? Większość z nas podchodzi do takiego zadania przynajmniej z niepewnością. Koniec końców, nie robimy tego codziennie. Sięgamy wówczas do filmików instruktażowych lub dzwonimy po elektryka.
OSPEL Sonata Touch – nowoczesne łączniki do sterowania oświetleniem
Seria Sonata Touch to zaprojektowana i opracowana przez firmę Ospel seria nowoczesnych łączników elektronicznych do sterowania oświetleniem, które wyposażone są w szklany panel dotykowy. Została ona zaprojektowana...
Seria Sonata Touch to zaprojektowana i opracowana przez firmę Ospel seria nowoczesnych łączników elektronicznych do sterowania oświetleniem, które wyposażone są w szklany panel dotykowy. Została ona zaprojektowana z myślą o klientach poszukujących łączników sterowanych dotykiem, które jednocześnie swym kształtem nawiązywać będą do reszty produktów danej serii produktowej.
Zgodnie z § 180 rozporządzenia [1] instalacja i urządzenia elektryczne, przy zachowaniu przepisów dotyczących dostarczania energii, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa i higieny pracy, a także wymagań Polskich Norm odnoszących się do tych instalacji i urządzeń, powinny zapewniać:
- Dostarczanie energii elektrycznej o odpowiednich parametrach technicznych do odbiorników, stosownie do potrzeb użytkowych.
- Ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym, przepięciami łączeniowymi i atmosferycznymi, powstaniem pożaru, wybuchem i innymi szkodami.
- Ochronę przed emisją drgań i hałasu powyżej dopuszczalnego poziomu oraz przed szkodliwym oddziaływaniem pola elektromagnetycznego.
Przewody i kable elektryczne należy prowadzić w sposób umożliwiający ich ochronę przed uszkodzeniami mechanicznymi oraz wymianę bez potrzeby naruszania konstrukcji budynku (§ 186 i 187 [1]).
Listwy instalacyjne stosowane są głównie, gdy nie chcemy wykonywać remontu, a konieczna jest rozbudowa instalacji elektrycznej; fot. Legrand |
System mobilnych gniazdek, które można przesuwać po specjalnej szynie; fot. Mainline |
Trasy przewodów elektrycznych powinny być prowadzone w liniach prostych, równoległych do krawędzi ścian i stropów. Należy stosować przewody elektryczne z żyłami wykonanymi wyłącznie z miedzi, jeżeli ich przekrój nie przekracza 10 mm2 (§ 183 [1]).
Dodatkowo w rozporządzeniu stwierdza się, że prowadzenie instalacji i rozmieszczenie urządzeń elektrycznych w budynku powinno zapewniać bezkolizyjność z innymi instalacjami w zakresie odległości i ich wzajemnego usytuowania.
W rozporządzeniu określono ponadto, że poziome odcinki instalacji gazowych powinny być usytuowane w odległości co najmniej 0,1 m powyżej innych przewodów instalacyjnych, natomiast jeżeli gęstość gazu jest większa od gęstości powietrza - poniżej przewodów elektrycznych i urządzeń iskrzących.
Przewody instalacji gazowej krzyżujące się z innymi przewodami instalacyjnymi powinny być od nich oddalone co najmniej o 0,02 m (§ 164 [1]).
Dodatkowo główne ciągi instalacji elektrycznej w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, budynku zamieszkania zbiorowego i budynku użyteczności publicznej należy prowadzić poza mieszkaniami i pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, w wydzielonych kanałach lub szybach instalacyjnych, zgodnie z Polską Normą dotyczącą wymagań w tym zakresie.
Zgodnie z normą SEP-E 002 obwody odbiorcze instalacji elektrycznej w budynku należy prowadzić w obrębie każdego mieszkania lub lokalu użytkowego.
W instalacji elektrycznej w mieszkaniu należy stosować wyodrębnione obwody: oświetlenia, gniazd wtyczkowych ogólnego przeznaczenia, gniazd wtyczkowych w łazience, gniazd wtyczkowych do urządzeń odbiorczych w kuchni oraz obwody do odbiorników wymagających indywidualnego zabezpieczenia.
Pomieszczenia należy wyposażyć w wypusty oświetleniowe oraz niezbędną liczbę odpowiednio rozmieszczonych gniazd wtyczkowych. Instalacja oświetleniowa w pokojach powinna umożliwiać załączanie źródeł światła za pomocą łączników wieloobwodowych.
Wewnętrzne linie zasilające w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, budynku zamieszkania zbiorowego i budynku użyteczności publicznej należy prowadzić poza mieszkaniami i pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi, w wydzielonych kanałach lub szybach instalacyjnych (§ 186 ust. 2) [1, 2].
Zaleca się prowadzenie wewnętrznych linii zasilających w specjalnych do tego celu wykonywanych kanałach, tzw. ZELP-ach lub innych tego typu rozwiązaniach. Kanały do prowadzenia wewnętrznych linii zasilających należy także wykorzystywać do prowadzenia innych instalacji elektrycznych lub telekomunikacyjnych [3].
Prowadzenie instalacji i rozmieszczenie urządzeń elektrycznych powinno zapewnić bezkolizyjność z innymi instalacjami (gazowymi, wodnymi, telekomunikacyjnymi, piorunochronnymi) w zakresie odległości i ich wzajemnego usytuowania.
Należy tu szczególnie zapewnić ochronę przed skutkami prądów indukowanych w wewnętrznych instalacjach przez prąd piorunowy płynący w przewodach zewnętrznej instalacji piorunochronnej.
Prąd ten może indukować w przewodzących pętlach instalacji wewnętrznej, w wyniku sprzężeń magnetycznych, znaczne przepięcia. Skutki działania tych prądów piorunowych można złagodzić poprzez zastosowanie połączeń wyrównawczych części przewodzących wewnętrznych i zewnętrznych oraz włączenie tam, gdzie to konieczne ograniczników przepięć [3].
Prowadzenie instalacji
Do wykonywania ścian konstrukcyjnych i działowych w budynkach zwykle stosuje się materiały niepalne, jednak w dużej mierze ściany wykonywane są także z surowców palnych. W związku z tym instalacje elektryczne w budynkach prowadzone są w podłożach i na podłożach niepalnych lub palnych.
Do podłoży niepalnych zaliczane są ściany [3]: betonowe, z cegły i podobnych surowców, gipsowe, z płyt lub bloczków z materiałów chemii budowlanej (silikaty), z płyt gipsowo-kartonowych.
Do podłoży palnych zaliczane są ściany [3]: z płyt drewnianych, z płyt drewnopochodnych (płyty wiórowe, sklejka), z płyt pilśniowych. Z elementów w postaci płyt wykonuje się również stropy, podłogi oraz sufity podwieszane.
Dodatkowymi miejscami, w których i na których układane są instalacje elektryczne lub z którymi stykają się instalacje elektryczne w budynkach, są [3]: panele sufitów podwieszanych, boazerie, tapety lub inne wykładziny ścienne i podłogowe wykonane z tkanin lub tworzyw sztucznych.
Aby wykluczyć możliwość pożaru, którego źródłem mogą być instalacje elektryczne w styczności z materiałami palnymi oraz w podłożu i na podłożu palnym, należy prowadzić instalacje elektryczne wewnątrz ścian i przegród budowlanych, w przestrzeni pomiędzy płytami okładzinowymi, a także w przestrzeni pomiędzy stropem a sufitem podwieszanym (sprzęt i osprzęt instalacyjny w wykonaniu podtynkowym) [3, 4].
Wewnątrz ścian, sufitów i podłóg wykonywanych z płyt palnych, gdzie w środku występuje wypełnienie izolacyjne (często również palne), występują znacznie gorsze warunki odprowadzania ciepła niż na zewnątrz ścian. Wnętrze ściany wypełnione jest przeważnie w całości lub w części materiałem izolacyjnym. Po zabudowaniu ściany nie jest możliwe dokonywanie oględzin fragmentów instalacji prowadzonej w ścianie.
Z tego powodu przy wyborze tego sposobu prowadzenia instalacji należy zachować szczególną ostrożność, aby tak wykonana instalacja elektryczna przy wystąpieniu jakichkolwiek uszkodzeń nie stała się przyczyną pożaru. Montaż instalacji nie powinien naruszać w zasadniczy sposób struktury ściany, a instalacja powinna być wymienialna.
Sposoby układania przewodów instalacyjnych [3, 4]:
- w rurach instalacyjnych z tworzyw sztucznych niepodtrzymujących i nierozprzestrzeniających ognia;
- w rurach instalacyjnych metalowych;
- w korytkach i na drabinkach instalacyjnych metalowych (przewodowych lub/i kablowych) w przestrzeni pomiędzy stropem a sufitem podwieszanym;
- w kanałach instalacyjnych metalowych lub z tworzyw sztucznych niepodtrzymujących i nierozprzestrzeniających ognia;
- instalacje wykonane przewodami szynowymi stosuje się do zasilania odbiorników elektrycznych, jeśli przewidywane są częste zmiany ich układu. Przewody szynowe wykonuje się w postaci łączonych ze sobą gotowych elementów.
Od przewodów takich można prowadzić odgałęzienia za pomocą skrzynek przyłączeniowych i bezpiecznikowych zainstalowanych bezpośrednio na przewodach. Przewody szynowe są wykorzystywane również w obiektach przemysłowych; - układanie przewodów w tynku - stosuje się je powszechnie przede wszystkim w budownictwie mieszkaniowym i ogólnym (szkoły, szpitale, teatry, pomieszczenia biurowe itp.). Wymiana takiej instalacji wiąże się najczęściej z wymianą tynku;
- przewodami wielożyłowymi ułożonymi na ścianie, mocowanymi do podłoża za pomocą uchwytów (można stosować w uzasadnionych technicznie przypadkach i pod warunkiem wykonania instalacji przewodami wielożyłowymi typu YDY, YDYp lub YLY o napięciu znamionowym izolacji 750 V). Wówczas stosuje się sprzęt i osprzęt instalacyjny w wykonaniu natynkowym, o stopniu ochrony obudowy - co najmniej kodzie IP20.
Przy układaniu przewodów w rurach instalacyjnych należy stosować rury np. z PVC lub metalowe. Rury powinny być zamocowane do podłoża za pomocą uchwytów. W instalacjach powszechnie stosuje się gniazda wtyczkowe i łączniki w wykonaniu podtynkowym, przystosowane do mocowania za pomocą wkrętów w puszkach instalacyjnych podtynkowych.
Odgałęzienia przewodów należy wykonywać w puszkach instalacyjnych odgałęźnych. Należy stosować puszki z PVC lub z innych tworzyw niepodtrzymujących i nierozprzestrzeniających ognia [3, 4].
Instalacje pod podłogą należy układać w specjalnie do tego przeznaczonych kanałach instalacyjnych podłogowych, jeżeli konieczne jest zamontowanie gniazd wtyczkowych w podłodze. Jeżeli instalacja pod podłogą nie jest wykorzystywana do instalowania gniazd wtyczkowych w podłodze, przewody należy układać w peszlach lub w rurach instalacyjnych.
Prowadzenie instalacji elektrycznych w meblach
Niejednokrotnie z powodu zwiększenia funkcjonalności instalacje elektryczne są montowane w meblach (np. instalacje oświetlenia wewnątrz szafy). Ponieważ meble są wykonywane z materiałów łatwo zapalnych, montowane w nich instalacje elektryczne wymagają szczególnego podejścia.
We wnętrzu lub na powierzchni mebli można układać przewody, instalować gniazda wtyczkowe, łączniki i oprawy oświetleniowe. Instalacja powinna być zasilana napięciem jednofazowym nieprzekraczającym 230 V. Prąd obciążenia instalacji nie powinien przekraczać 16 A.
Połączenie z instalacją elektryczną pomieszczenia należy wykonywać jako połączenie stałe lub za pomocą gniazda wtyczkowego do instalacji odbiorczej pomieszczenia, w którym są one zainstalowane.
Oprzewodowanie w meblach należy wykonywać [3, 4]:
- przewodem sztywnym do połączenia przewidzianego jako połączenie zainstalowane na stałe,
- przewodem giętkim, jeżeli połączenie jest wykonane za pomocą wtyczki i gniazda wtyczkowego.
Zaleca się stosowanie przewodów o przekroju 2,5 mm2 Cu. Przewody giętkie, jeżeli nie zasilają gniazda wtyczkowego, mogą mieć przekrój 0,75 mm2, pod warunkiem, że ich długość nie przekracza 10 m. Przewody należy układać w rurach lub kanałach instalacyjnych. Rury i kanały instalacyjne powinny być mocowane do mebli za pomocą uchwytów.
Przewody powinny być zabezpieczone przed rozciąganiem i skręcaniem. Sprzęt i osprzęt instalacyjny powinien być w wykonaniu natynkowym, obudowany z każdej strony, mocowany do mebli za pomocą wkrętów [3, 4].
Oprawy oświetleniowe do mocowania w meblach (również inne urządzenia) powinny mieć temperaturę nieprzekraczającą 90°C w czasie normalnej pracy, a w przypadku uszkodzenia 115°C. Oprawy powinny być instalowane w bezpiecznych odległościach od elementów łatwo palnych i w odpowiedni sposób ustawione według informacji podanych w instrukcji producenta. W oprawach nie należy instalować źródeł światła o większej mocy niż podana na oprawie.
Jeżeli zainstalowane urządzenie podczas normalnej pracy nagrzewa się do temperatury 90°C i powoduje podwyższenie temperatury w najbliższym otoczeniu do wartości mogącej wywołać pożar, należy zainstalować wyłącznik sterowany drzwiami w meblach, aby zasilane odbiorniki były odłączone, gdy drzwi mebli są zamknięte. Wyłącznik taki zaleca się stosować we wszystkich meblach, w których występuje instalacja elektryczna.
Literatura
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2015 r. nr 0, poz. 1422).
- S. Niestępski, M. Parol, J. Pasternakiewicz, T. Wiśniewski, "Instalacje elektryczne: budowa, projektowanie i eksploatacja", OWPW, Warszawa 2011.
- A. Boczkowski, "Wymagania techniczne dla instalacji elektrycznych niskiego napięcia w budynkach", Vademecum elektro.info, Warszawa 2014.
- www.bezel.com.pl