Łazienka dla niepełnosprawnych - o czym należy pamiętać?

Łazienka dla niepełnosprawnych - co to znaczy?

Na początku warto wskazać prawidłową terminologię, bowiem powinna ona brzmieć: "łazienka dla osób z niepełnosprawnościami" bądź "dostępna łazienka".

"Łazienka dla niepełnosprawnych" jest pewnego rodzaju skrótem myślowym, który jednak już na poziomie nazewnictwa wprowadza pewne ograniczenia, bowiem chodzi o to, by pomieszczenie było dostępne dla jak najszerszej grupy odbiorców.

Przepisy dotyczące tego, w co powinna być wyposażona i jak powinna być zorganizowana dostępna łazienka, są dokładnie określone i ogólnie dostępne. Opierają się przede wszystkim o:

• wytyczne normatywne prawodawstwa polskiego, a dokładniej Prawo Budowlane w zakresie projektowania dla osób z niepełnosprawnością 
• zgodność z zasadami projektowania uniwersalnego w zakresie definiowanym przez Konwencję ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami (DzU 2012 poz. 1169)

Łazienka dla osób z niepełnosprawnościami - od czego zacząć?

Oczywistym jest to, że aranżując łazienkę w domu osoby z niepełnosprawnością, wszystko dopasujemy do jej indywidualnych potrzeb. Przestrzeń nie będzie musiała spełniać przyjętych już standardów, które obejmują wszelkie możliwe formy niepełnosprawności.

Ta z kolei kojarzy się wielu z niepełnosprawnością ruchową, jednak mamy przecież jeszcze niepełnosprawność narządu wzroku i głuchoślepotę, niepełnosprawność słuchu i mowy, niepełnosprawność wynikającą z chorób neurologicznych, psychicznych, nowotworowych, wynikającą z chorób metabolicznych czy rzadkich chorób genetycznych.

Właśnie dlatego aranżacja publicznej łazienki jest największym wyzwaniem logistyczno-architektonicznym. Musi być ona możliwie jak najbardziej dostosowana i dostępna, uwzględniać wspomniane wcześniej, bardzo różnorodne rodzaje niepełnosprawności.

Na szczęście istnieją ogólne wytyczne, które pomagają w organizacji takiego wnętrza i fundacje, które żywo zajmują się tematem dostępności przestrzeni publicznych np. Fundacja Polska Bez Barier.

Dostępna łazienka: wytyczne i wyposażenie*

Jakie podstawowe warunki należy spełnić, aranżując dostępną łazienkę?

• Przestrzeń manewrowa: 150 x 150 cm;
• Na trasie dojazdu do łazienki i w samej łazience nie powinny się znajdować żadne progi (jeśli już muszą, nie powinny przekraczać wysokości 2 cm);
• Odpowiednio przystosowana toaleta (miska ustępowa): wysokość siedziska od 45 do 48 cm, głębokość 70 cm, przycisk spłukiwania wody na wysokości od 80 do 110 cm od podłogi, montaż umożliwiający transfer z wózka;
• Odpowiednio przystosowana umywalka: wysokość blatu umywalki od 80 do 85 cm, minimalna wysokość przestrzeni nad umywalką wynosi 70 cm, maksymalna odległość wlewki od krawędzi umywalki 30 cm;
• Lustro: jeśli w łazience znajduje się lustro, powinno być przymocowane na ścianie nad umywalką, gdzie odległość jego dolnej krawędzi od umywalki do maksymalnie 10 cm;
• Uchwyty bezpieczeństwa: wysokość od 78 do 85 cm od poziomu posadzki, średnica od 2 do 3,5 cm.

Wymienione wytyczne to jedynie niezbędne standardy. Oprócz nich są jeszcze zalecenia, które wynikają z praktyczności oraz doświadczenia specjalistów oraz przede wszystkim doświadczenia osób z niepełnosprawnościami. Mają na celu jeszcze lepsze dostosowania łazienki do potrzeb jej użytkowników.

Łazienka dla osób z niepełnosprawnościami - gdzie znaleźć wyposażenie?

Na rynku istnieje niewiele firm produkujących specjalistyczne i obarczone restrykcyjnymi wymogami wyposażenie sanitarne do dostępnych łazienek. Wyposażenie łazienki dla niepełnosprawnych KOŁO obejmuje nie tylko umywalki, czy toalety, ale również uchwyty, poręcze, siedziska pod prysznic, wieszaki czy lustra uchylne.

Należy pamiętać o tym, iż nie można założyć, że dokona się zakupu "jakiejkolwiek" umywalki, a następnie jedynie dostosuje jej baterię (warto by była automatyczna lub z przedłużonym uchwytem) i wysokość.

Sama konstrukcja umywalki czy miski ustępowej znacznie różni się od standardowych produktów i ściśle wynika z potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Należy wybierać odpowiedni, prawidłowo zaprojektowany i wykonany sprzęt.

O czym jeszcze należy pamiętać?

Podłogi w łazience dla niepełnosprawnych powinny być wykonane z antypoślizgowych materiałów, które nie zbierają wody. Ponadto zabrania się używania wysoko połyskujących materiałów, mogących wywołać zjawisko tzw. olśnienia.

Włączniki światła oraz wszelkie inne niezbędne elementy wyposażenia powinny znajdować się na wysokości od 80 do maksymalnie 110 cm. Ponadto w dostępnej łazience powinien znajdować się odpowiednio umocowany przycisk alarmowy.

Wytyczne są znacznie bardziej rozbudowane: wspominają o odpowiednim oznaczeniu drzwi (infografika i oznaczenie brajlowskie), kontraście użytych materiałów i oznaczeń, umiejscowieniu kratek odpływowych, a nawet tym, jakie rozwiązania powinno się stosować w kwestii kolorystyki i wzorów.

Ważne jest jednak, by pamiętać, że wszystko to wynika z konkretnych potrzeb i z sytuacji, które mogą mieć miejsce w łazience dla osób z niepełnosprawnościami. Głównym celem jest bowiem ich bezpieczeństwo oraz komfort użytkowania łazienki, która nie stawia przed nimi żadnych dodatkowych barier.

*  Na podstawie: Standardy Dostępności dla Miasta Stołecznego Warszawy, Warszawa 2017

Wersja II dokumentu (autorzy opracowania I wersji dokumentu: prof. dr hab. inż. Barbara Rymsza, mgr inż. Krzysztof Kaperczak; Autorzy opracowania II wersji dokumentu: mgr inż. arch. Paulina Tota, mgr inż. Mariusz Miśkowiec)