Jak naprawić taras

Przyczyn destrukcji tarasu może być bardzo wiele, jednak najczęściej występujące to: przesączanie się wody pod warstwę użytkową, tworzenie się zastoin wody, zarówno na warstwie hydroizolacji (pod wylewką betonową), jak i na powierzchni tarasu, uniemożliwienie odprowadzenia wody, która dostała się pod warstwy użytkowe, złe wykonstruowanie i uszczelnienie dylatacji, złe wykonstruowanie, mocowanie i uszczelnienie obróbek blacharskich oraz balustrad, niewłaściwa kolejność warstw konstrukcji tarasu, wykraplanie się wilgoci w konstrukcji i wnikanie pary wodnej z położonych pod tarasem pomieszczeń. Przyczyną destrukcji tarasu może być także próba naprawy warstwy użytkowej polegająca jedynie na skuciu odpadających płytek i wykonaniu nowej okładziny, co może być dodatkowo kosztowną lekcją dla inwestora.

Sposoby naprawy

Przystępując do naprawy tarasu, trzeba wiedzieć, jakie zjawiska występują w poszczególnych warstwach konstrukcji i czym mogą się objawiać. Podstawowym obciążeniem tarasu jest obciążenie termiczne (zmiany temperatury, cykle zamarzania-odmarzania) w połączeniu z obecnością wilgoci/wody. Działania naprawcze powinny więc być im podporządkowane i umożliwiać poprawną pracę w zakresie temperatur od –30 nawet do +70°C. Temperatura powierzchni płytek na tarasie czy balkonie, zwłaszcza tych w ciemnych kolorach, może podczas letnich upałów dochodzić nawet do +70–80°C, a w czasie burzy z intensywnymi opadami deszczu obniżyć się gwałtownie do kilkunastu stopni. W zimie dochodzą do tego jeszcze niemałe obciążenia wynikające z przejść przez zero – może ich być w ciągu jednej zimy nawet sto kilkadziesiąt. Tak duża różnica temperatur powoduje znaczne zmiany wymiarów. Jeśli odległość między dylatacjami wynosi 3 m, a różnica temperatur 50°C (dobowa zmiana temperatury okładziny ceramicznej i jastrychu), to zmiana długości takiego odcinka jastrychu wynosi od 1,5 do 1,95 mm, a dla okładzin ceramicznych – od 0,6 do 1,2 mm. Podczas szokowego schładzania powierzchni balkonu czy tarasu w lecie, na skutek gwałtownej burzy, różnica zmian długości okładziny ceramicznej i jastrychu wynosi od 0,3 do 1,35 mm. Biorąc pod uwagę roczny gradient temperaturowy (zima–lato) rzędu 100°C, różnica zmian długości trzymetrowego odcinka okładziny i jastrychu wynosi od 0,6 do 2,7 mm. Odkształcenia te (nawet 0,45 oraz 0,9 mm/mb przy zmianie temperatury odpowiednio o 50 i 100°C) przy braku właściwie wykonstruowanych dylatacji są główną przyczyną uszkodzeń konstrukcji (fot. 1). Inną przyczyną może być także złe zamocowanie obróbek blacharskich i/lub zbyt głębokie wsunięcie ich pod okładzinę ceramiczną (fot. 2).

Złe wykonanie jastrychu skutkuje często spękaniami pojawiającymi się jeszcze przed ułożeniem okładziny ceramicznej (patrząc na fot. 3a i 3b, można mieć wątpliwości, czy przewidziana była hydroizolacja podpłytkowa). Trudno wyszczególnić wszystkie popełnione błędy, ale jednoznacznie nasuwa się stwierdzenie, że te tarasy to jeden wielki błąd, niestety, kosztowny. Po wejściu na powierzchnię tarasu przedstawionego na fot. 3a pod spękanym jastrychem dało się słyszeć chlupotanie wody, która wydostawała się przez spękania. Przyczynę takiego stanu rzeczy pokazuje fot. 3b. Pod jastrychem wykonano wannę ze zgrzewanej membrany dachowej, którą wyciągnięto ponad powierzchnię i zamocowano w ścianach, ale w taki sposób, że uszczelnienie tego miejsca jest w zasadzie niemożliwe. Jedyna możliwa naprawa tego tarasu to zerwanie wszystkich warstw do płyty konstrukcyjnej i ponowne wykonanie całej konstrukcji, ale zgodnie z zasadami sztuki budowlanej.

Jak zatem naprawiać taras, gdy można pozostawić część warstw konstrukcji, a jak, gdy konieczne jest wykonanie go praktycznie od nowa. Należy kierować się podstawową zasadą, która mówi, że wszystkie warstwy błędnie wykonstruowane, których naprawa jest niemożliwa, trzeba usunąć. Przez naprawę należy tu rozumieć możliwość nadania powierzchni takiej postaci (wymiarów, kształtu, grubości, funkcji itp.), aby spełniała ona wymogi sztuki budowlanej i mogła współpracować z nowymi warstwami konstrukcji.

Jeżeli płyta nośna nie ma wykonstruowanego spadku, wynoszącego 1,5– 2% (minimum 1%), należy wykonać na niej warstwę spadkową. Zastosowanie termoizolacji wymusza wcześniejsze nałożenie paroizolacji. Funkcję paroizolacji mogą pełnić papy paroizolacyjne na folii aluminiowej, welonie szklanym lub papy termozgrzewalne. Najlepiej jednak sprawdzają się w tej roli bitumiczne, modyfikowane polimerami masy KMB lub roztwory asfaltowe. Te ostatnie (zawsze bezrozpuszczalnikowe) należy nanosić dwukrotnie. Paroizolację należy układać na suchym podłożu, co oznacza, że na warstwie spadkowej z gotowych zapraw (np. typu PCC) możemy to zrobić już po kilku dniach, ale jeśli zastosowany został polimerobeton lub zaprawa cementowa, trzeba odczekać około 3–3,5 tygodnia.

Obrzeża tarasu należy zabezpieczyć impregnowanym krawędziakiem drewnianym, którego grubość powinna być dobrana do grubości termoizolacji. Jeżeli ściany będą docieplane, to powinien on być wysunięty poza czoło tarasu. Mocuje się go do podłoża rozporowo, nierdzewnymi kotwami. Następnie układa się termoizolację. Może to być styropian, np. klasy EPS 200-036 lub wyższej, styrodur (XPS) albo twarde i nieściśliwe płyty z wełny mineralnej. Płyty powinny mieć frezowane obrzeża, w innym przypadku należy je układać w dwóch warstwach, z przesunięciem szczelin. Szczególnie niebezpieczne jest stosowanie złej jakości styropianu, nieodpornego na długotrwały nacisk i o niewielkiej wytrzymałości mechanicznej. Dotyczy to również wełny mineralnej.

Z rys. 1 wynika, że następną warstwą jest izolacja przeciwwodna (zwana też hydroizolacją pośrednią lub miedzywarstwową). Na styropianie układa się na sucho papę podkładową i do niej, metodą zgrzewania, przykleja papę, która stanowi właściwą izolację przeciwwodną. Jako warstwę rozdzielającą można tu zastosować specjalną membranę kubełkową. Oprócz papy termozgrzewalnej bardzo dobrze sprawdzają się też membrany hydroizolacyjne z tworzyw sztucznych lub membrany bitumiczne, które występują też jako samoprzylepne.

W tym miejscu konieczny jest krótki komentarz. Taras nad pomieszczeniem ogrzewanym powinien mieć dwie hydroizolacje i paroizolację. Izolacja podpłytkowa z elastycznego szlamu zapobiega wnikaniu wody w jastrych dociskowy, druga hydroizolacja, w razie uszkodzenia uszczelnienia podpłytkowego, zabezpiecza natomiast przed wnikaniem wody w głębsze warstwy i w konsekwencji przed przeciekami. Jeżeli hydroizolacja międzywarstwowa nie jest wykonywana, to paroizolacja pod dociepleniem musi także pełnić funkcję hydroizolacji. W takim przypadku zamiast hydroizolacji międzywarstwowej wykonuje się warstwę rozdzielającą, np. z dwóch warstw folii. Należy jednak pamiętać, że jakiekolwiek uszkodzenie (lub niedokładność wykonania) uszczelnienia zespolonego skutkuje wnikaniem wody w głąb konstrukcji. Warstwa rozdzielająca z folii nie może być traktowana jako hydroizolacja.

Najwięcej błędów przy naprawie tarasów wiąże się jednak z wykonaniem jastrychu dociskowego i okładziny ceramicznej. Jastrych podkładowy jest materiałem na bazie cementu, dlatego cechuje się skurczem wynikającym ze specyfiki procesu hydratacji cementu i odparowania nadmiaru wody. Niezależnie od skurczu własnego, jastrych podlega także ruchom termicznym, przy założeniu różnicy temperatur rzędu 100°C (od –30 do +70°C). Wielkość odkształceń jest dość znaczna, na jednym metrze długości może dochodzić do 0,8–1 mm. Dlatego bardzo ważne jest staranne i przemyślane konstruowanie dylatacji, zwłaszcza gdy powierzchnia tarasu jest duża (rzędu kilkuset m²) i ma nieregularny kształt. Rodzaj dylatacji i ich funkcję przedstawia tabela 1. Dylatacje jastrychu są ściśle powiązane z dylatacjami w okładzinie ceramicznej. Poza tym różnica odkształceń płytki i jastrychu powoduje powstawanie dodatkowych naprężeń ścinających na styku płytka–podłoże oraz naprężenia w podłożu i w samej płytce. Brak dylatacji umożliwiających kompensacje odkształceń termicznych powoduje powstawanie naprężeń i niekontrolowanych uszkodzeń w podłożu, płytkach lub w obszarze styku.

Dylatacje strefowe jastrychu i okładziny ceramicznej przechodzą przez oba elementy konstrukcji oraz uszczelnienie zespolone. Muszą mieć one tę samą szerokość i idealnie się pokrywać. Jakiekolwiek przykrycie takiej dylatacji płytkami okładzinowymi prowadzi nieuchronnie do ich spękania. Przyjmuje się, że na tarasach, balkonach i innych powierzchniach zewnętrznych żaden bok zdylatowanej powierzchni nie powinien być dłuższy niż 2–3 m. Optymalnym kształtem jest kwadrat, w innych sytuacjach należy dążyć, aby proporcje między bokami pola były do siebie zbliżone, ale nie większe niż 2:1. Sposób uszczelniania dylatacji za pomocą taśmy ilustruje rys. 3. Szerokość dylatacji konstrukcyjnych jastrychu nie może być mniejsza niż 10 mm. Wykonawcy często lekceważą te zalecenia, wykonując dylatację w postaci szczeliny szerokości 5–6 mm. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest wykorzystanie specjalnych kształtowników i profili dylatacyjnych. Dylatacje brzegowe (skrajne) konstruuje się w celu oddzielenia warstw wykończeniowych tarasu od stałych elementów budynku (ścian, cokołów, slupów). Do wypełnienia stosuje się najczęściej twardy styropian (paski szerokości 10 mm) lub poliuretanową piankę o zamkniętych porach. Dylatacje kontrolne (pozorne) wykonuje się w cementowych wylewkach, pływających lub na warstwie rozdzielającej. W tym celu nacina się warstwy świeżej wylewki na głębokość równą 1/3–1/2 grubości (gdy powierzchnie wydzielone przez dylatacje konstrukcyjne są większe niż 15–20 m²). Po związaniu i stwardnieniu wylewki (dla tradycyjnej zaprawy cementowej lub betonu, nawet z plastyfikatorami, czas ten wynosi 28 dni) szczeliny należy zaszpachlować szpachlą żywiczną.

 Dylatacje na połączeniach wykonuje się poprzez wypełnienie szczeliny masą elastyczną. Ich szerokość musi być równa szerokości spoin w okładzinie ceramicznej, ale nie mniejsza niż 5 mm. Grubość jastrychu dociskowego powinna wynosić min. 5–5,5 cm, przy wytrzymałości na ściskanie nie mniejszej niż 20 MPa.

Ostateczny rozkład pól dylatacyjnych zależy od konstrukcji i kształtu tarasu, jego lokalizacji oraz zorientowania względem stron świata, a także zastosowanej okładziny ceramicznej (zwłaszcza jej koloru). Miarodajna jest jednak zawsze dokładna analiza, związana z określeniem zakresu odkształceń termicznych materiału. Dlatego napraw konstrukcji tarasowych nie powinno się wykonywać według własnych przypuszczeń, a ocenę przyczyn uszkodzeń i opracowanie technologii naprawy należy pozostawić specjalistom. Może się zdarzyć, że jastrych dylatowany jest na pola 4×4 m, wówczas konieczne jest dodatkowe zdylatowanie samej okładziny ceramicznej, szczegół pokazuje rys. 4.

Jeśli chodzi o obsadzenie barierek, najlepszym rozwiązaniem jest mocowanie balustrady do boku lub spodu konstrukcji. Mocując balustradę od góry, należy zadbać o to, aby była ona zamocowana w płycie konstrukcyjnej, a nie w jastrychu dociskowym. W przypadku tarasów remontowanych może z tym być problem, wówczas do spodu balustrady należy przyspawać wsporniki, długości 25–30 cm, tworząc stopkę w kształcie litery „T” lub „X” i zabezpieczyć ją antykorozyjnie, np. żywicą epoksydową. W jastrychu dociskowym należy wykuć bruzdy, głębokości około 3 cm, i osadzić w nich stopkę na klej lub zaprawę epoksydową. W ostateczności można zastosować system zapraw PCC (mineralna zaprawa antykorozyjna, warstwa sczepna, zaprawa reprofilacyjna).

Podane w tym artykule przykłady uszkodzeń tarasów i sposoby ich naprawy nie obejmują wszystkich możliwych uszkodzeń (czy też ich wariantów), jednak ze względu na specyfikę konstrukcji tarasu i zachodzące w niej zjawiska występują one bardzo często. Do tego dochodzą jeszcze uszkodzenia okładziny ceramicznej, których przyczyną może być zarówno sam jastrych, jak i płytki. Wieloletnie zaniedbania lub zastosowanie materiałów złej jakości może prowadzić do uszkodzeń samej płyty konstrukcyjnej.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!