Odkurzacze centralne w pytaniach i odpowiedziach

Jak działa odkurzacz centralny?

Sprzątanie odkurzaczem centralnym jest podobne do sprzątania tradycyjnym odkurzaczem przenośnym, z tą jednak różnicą, że w odkurzaczu centralnym używamy tylko węża ssącego, który zamiast do przenośnego odkurzacza wkłada się do gniazda w ścianie. Stamtąd zassane powietrze wraz z kurzem przepływa przewodami ukrytymi w ścianach do jednostki centralnej.

Jednostkę centralną montuje się w garażu, kotłowni lub pomieszczeniu gospodarczym. Oczyszcza ona zassane powietrze, a następnie wydmuchuje je na zewnątrz domu. Kurz wchłonięty  do instalacji nigdy nie wraca do pomieszczenia, jak ma to miejsce w przypadku tradycyjnych odkurzaczy. Sprzątanie odkurzaczem centralnym jest zdecydowanie skuteczniejsze niż przy użyciu systemów przenośnych, gdyż jednostka centralna ze względu na swoje wymiary wytwarza dużo większe podciśnienie i przepływ powietrza. Skuteczność ssania przekłada się na krótszy czas sprzątania.

System ten ma też właściwość, którą wiele osób bardzo sobie ceni – podczas sprzątania odkurzaczem centralnym w pomieszczeniach nie ma hałasu, jaki wytwarza silnik tradycyjnego odkurzacza. Użycie centralnego odkurzacza wymaga tylko włożenia giętkiej rury do gniazdka w ścianie i już można sprzątać. Nie trzeba podłączać urządzenia do prądu, montować zestawu do sprzątania czy przenosić odkurzacza z pokoju do pokoju. 

Z czego składa się system centralnego odkurzania?

Odkurzacz centralny składa się z jednostki centralnej wytwarzającej podciśnienie oraz sieci przewodów umieszczonych najczęściej w ścianie z zamontowanymi gniazdami ssawnymi, do których podpina się wąż z końcówką. Sercem instalacji jest jednostka centralna. Wytwarza ona podciśnienie i zasysa powietrze z instalacji, oczyszcza je i wydmuchuje na zewnątrz domu.

Jednostki centralne różnią się między sobą wielkością, mocą, rozwiązaniami konstrukcyjnymi, metodą filtracji powietrza, okresem gwarancji oraz ceną. Możemy wybierać spośród różnych rodzajów jednostek centralnych i stosowanych w nich silnikach oraz rodzajach separacji. Optymalnym rozwiązaniem są odkurzacze z typową separacją cykloniczną, która jest najskuteczniejszą i najczęściej stosowaną metodą separacji w odkurzaczach centralnych renomowanych producentów.

W separatorach cyklonicznych do oczyszczania powietrza z kurzu wykorzystywana jest siła odśrodkowa wytwarzana w obudowie jednostki centralnej. Kurz i śmieci są cięższe od powietrza i w wyniku wytworzonego w separatorze ruchu wirowego są odseparowywane od powietrza i stopniowo opadają na dno zbiornika, a powietrze, po przejściu przez filtr, wydalane jest na zewnątrz. Na dnie zbiornika cyklonu umieszcza się worki, do których opadają zanieczyszczenia.

W jednostkach centralnych typu split zastosowano powiększony separator cykloniczny z zabezpieczeniem przed zasysaniem brudnego powietrza oraz dodatkowo filtr włosów. W odkurzaczach montowane są czasem worki odwrócone (tzw. efekt samooczyszczania się worka), ale użytkownik i tak musi zmagać się z koniecznością ręcznego ich czyszczenia. Instalacje wykonuje się z rur i kształtek z PVC o gładkiej powierzchni wewnętrznej. Przeważnie stosuje się połączenia klejone, gdyż zapewniają one dobrą szczelność. Ważne są średnice rur i kształtek – nie mogą być za małe. Optymalne to około 2 cale, czyli nieco ponad 5 cm. Warto zwrócić uwagę, czy oferowany jest cały system wraz z pasującymi do siebie rurami i kształtkami – kolankami, trójnikami. Instalacje są zakończone gniazdami, do których podłącza się węże ssawne z końcówkami.

Od czego zależy dobór jednostki centralnej?

Dobór wydajności jednostki centralnej wykonuje się dopiero po uzyskaniu danych o przebiegu i długości instalacji oraz lokalizacji gniazd. Wydajność jednostki centralnej powinna być dobrana tak, aby zapewnić optymalne podciśnienie dla gniazda położonego najmniej korzystnie. Obliczenia hydrauliczne prowadzi się w sposób uproszczony, przy założeniu, że w instalacji będzie w danej chwili wykorzystywane tylko jedno gniazdo. W domach jednorodzinnych nie ma potrzeby uwzględniania trójników i różnych średnic przewodów. Sumuje się odcinki proste, a opory miejscowe w kształtkach zamienia na liniowe, np. kolano zmieniające kierunek przepływu o 45° zamienia się na 1,5 m odcinka prostego.

Do tak otrzymanych wartości dodaje się długość przewodu wylotowego. Należy jednak pamiętać, że obliczenia te wykonuje się tylko dla jednego najmniej korzystnie położonego gniazda, a nie dla całej instalacji. Zsumowanie długości całej instalacji spowoduje wybór zbyt dużej jednostki centralnej. Przy doborze wydajności warto skorzystać z pomocy fachowca, gdyż łatwo jest przewymiarować instalację.

Wybierając jednostkę centralną, możemy zdecydować się albo na urządzenie kompaktowe, albo na odkurzacz o budowie modułowej, tzw. split. Odkurzacze o budowie kompaktowej wykorzystują różne metody separacji, w tym najskuteczniejszą – cykloniczną, Odkurzacze typu split tylko cykloniczną. Coraz więcej klientów decyduje się na rozwiązania split, gdyż gwarantują one największą wygodę użytkowania i oferowane są już jednostki, które można montować nawet w małych domach.

Ponadto rozdzielna, modułowa budowa daje więcej swobody w wyborze lokalizacji jednostki centralnej. W dowolnie wybranym miejscu w budynku można umiejscowić zbiornik na kurz, bez obawy o hałas generowany przez silnik, który może znajdować się w innym miejscu. W rozwiązaniu tym nie ma też obaw o opory hydrauliczne stawiane przez przewód wydechowy, gdyż bezobsługowy silnik jest niewielki i łatwy w instalacji nawet w pomieszczeniach trudno dostępnych. Można go więc zamontować tuż przed wyrzutnią powietrza. Ten typ separacji charakteryzuje też największa wydajność.

Czy odległość od jednostki centralnej ma wpływ na skuteczność sprzątania?

Wydajność odkurzacza dobiera się do parametrów gniazda położonego najmniej korzystnie względem jednostki centralnej. Po jej prawidłowym doborze nie mają prawa wystąpić spadki ciśnienia w instalacji mające wpływ na jakość odkurzania. Warto jednak pamiętać, że w praktyce największe straty ciśnienia to straty na szczotce i przewodzie elastycznym, a nie w instalacji. Użycie nieodpowiednich, niesprawdzonych końcówek lub akcesoriów może powodować spadek ssania.

Czy można zainstalować odkurzacz centralny w domu już istniejącym?

Instalacje dla odkurzaczy centralnych montuje się także w domach już wykończonych i zamieszkałych, ale wówczas trzeba się liczyć z większymi kosztami.Decyzję o inwestycji najlepiej jednak podjąć w trakcie budowy domu, ale przed jego wykończeniem. Wówczas łatwo wykonać przejścia przez stropy oraz bruzdy i miejsca na gniazda ssawne.

Łatwy jest też montaż rur i kształtek instalacyjnych oraz podejść do gniazd, a także wykonanie instalacji sterującej niskiego napięcia. Aby uniknąć ewentualnego poprawiania instalacji i kucia w przyszłości, po ułożeniu instalacji warto wykonać próby ciśnieniowe, a po nich zamontować na gniazdach przykrywki do tynkowania i zabezpieczyć instalację przed zniszczeniem przez inne ekipy montażowe, przez tynkarzy lub elektryków.

Czy można zamontować system centralnego odkurzania samodzielnie?

Instalacja odkurzacza centralnego jest jedną z najprostszych instalacji w domu. Producenci oferują dokładne wytyczne ułatwiające obliczenia i zasady prowadzenia instalacji oraz sposób montażu kształtek i elementów składowych. Jednak bez posiadania pewnego doświadczenia i narzędzi nie jest to proste. Cięcie rur np. piłką do metalu i brak doświadczenia w klejeniu może grozić w przyszłości powstawaniem zatorów lub rozszczelnieniem instalacji.

Przy układaniu instalacji, niezależnie od szczegółowych wytycznych producentów, obowiązują pewne ogólne zasady. Jednostka centralna powinna znajdować się w miejscu suchym i dostępnym, lecz oddalonym od pomieszczeń mieszkalnych. Najlepiej umieścić ją na ścianie takiego pomieszczenia, aby wygodne było opróżnianie pojemnika na kurz. Przy lokalizacji jednostki centralnej należy wziąć też pod uwagę możliwość wyprowadzenia przewodu wydechowego na zewnątrz budynku. Powinien on wychodzić z dala od okien, zwłaszcza sąsiada, i na boczną elewację budynku – nie wyżej niż 30 cm nad powierzchnią terenu.

Po ustaleniu lokalizacji jednostki centralnej i gniazd można przystąpić do rozplanowania sieci przewodów. Tu obowiązuje prosta zasada – im mniej kształtek, a więcej odcinków prostych, tym lepiej. Przy prowadzeniu przewodów należy unikać oporów hydraulicznych, gdyż powietrze w takiej instalacji jest zasysane z prędkością dochodzącą do 100 km/h i każda zmiana kierunku rur ma wpływ na jego prędkość i moc ssania.

Druga zasada to unikanie spadków grawitacyjnych przy łączeniu odcinków przewodów. Trzecia to unikanie krzyżowania instalacji centralnego odkurzacza z innymi instalacjami, np. z instalacją centralnego ogrzewania, elektryczną, a zwłaszcza ogrzewania podłogowego. Należy wręcz zachować minimalną odległość 30 cm od instalacji ogrzewania podłogowego. Jeśli to możliwe, to przewody należy prowadzić w wylewce podłogi i w pionowych bruzdach w ścianach lub w szachtach instalacyjnych. Jeśli jednostka centralna będzie się znajdowała w garażu lub budynku gospodarczym wolno stojącym, to przejście pomiędzy budynkami najlepiej wykonać w osłonie z przewodu o większej średnicy, z innego tworzywa niż PVC, ponieważ jest ono bardzo kruche w temperaturach poniżej 0°C. Kiedy zachodzi konieczność zrobienia przejścia pomiędzy budynkami pod ziemią, również należy użyć przewodu osłonowego odpornego na niskie temperatury i odkształcenia pod wpływem nacisku gruntu.

Następną czynnością jest ułożenie przewodów elektrycznych pomiędzy jednostką centralną a gniazdami ssawnymi i szufelkami. Przewody elektryczne będą przesyłać sygnał włączający jednostkę centralną po włożeniu węża do gniazda ssawnego. Należy je prowadzić wzdłuż rur i stosować przekroje adekwatne do napięcia, np. dla 24 V zaleca się przewód o przekroju min. 0,75 mm2. Optymalnym rozwiązaniem jest przeprowadzenie oddzielnego przewodu elektrycznego do każdego gniazda i szufelki.

Ile gniazd ssących należy zamontować i w których pomieszczeniach, aby sprzątanie było najbardziej komfortowe?

Gniazda ssące muszą być rozmieszczone tak, aby podczas sprzątania można było wygodnie dotrzeć z wężem do każdego miejsca w domu. W domach jednorodzinnych najlepiej sprawdza się wąż długości 7–9 m i do jego zasięgu dobiera się ilość i lokalizację gniazd ssawnych. Po rozplanowaniu gniazd należy zlokalizować automatyczne szufelki. Standardowo montuje się je tam, gdzie nanosi się najwięcej piasku i kurzu oraz w pomieszczeniach, w których powstaje najwięcej śmieci, tj. w przedsionkach i w kuchni. Warto też wykonać gniazdo w garażu, w pobliżu bramy wjazdowej, aby móc odkurzać wnętrze samochodu.

Jakie akcesoria dodatkowe warto kupić i które są najbardziej przydatne?

Na początek lepiej nie przesadzać z kupowaniem wielu akcesoriów. Odkurzacze centralne mają wiele dodatkowych udogodnień, jak np. automatyczne szufelki, instalowane na poziomie podłogi w kuchni lub przedsionku, które umożliwiają podmiatanie zwykłą miotłą kurzu i piasku, bez konieczności sięgania po standardową szufelkę lub zestaw do sprzątania. W to warto zainwestować od razu. Jeśli mamy kominek, to warto zainwestować również w separatory do zbierania popiołu przed kominkiem. Przed wyborem akcesoriów warto wypróbować działanie standardowego wyposażenia, czyli ssawki do podłóg, dywanów, firan i szczotki turbo. Inne elementy można dokupić później.

Jak często powinno się opróżniać pojemnik na kurz?

Ze względów higienicznych powinno się to robić nie rzadziej niż raz na trzy miesiące i to niezależnie od tego, czy pojemnik jest całkowicie wypełniony, czy nie. Odkurzacze z filtrami workowymi należy oczyszczać częściej, bo zdarza się, że się zapychają pomimo deklarowanej przez producentów zdolności do samooczyszczania. Systematyczne czyszczenie zapewni wydajną pracę systemu.

Jak dbać o instalację centralnego odkurzania, aby pracowała bezawaryjnie przez wiele lat?

Nie należy zbierać odkurzaczem centralnym pyłów budowlanych, pyłu gipsowego, odłamków gruzu itp. Do zbierania wody lub popiołów z kominka służą specjalne separatory. Ważne jest też systematyczne opróżnianie zbiornika i czyszczenie worka oraz mycie lub wymiana filtrów.

Najczęściej do powstania zatoru dochodzi na odcinku giętkiego węża, co nie jest trudne do usunięcia. Można go udrożnić zdejmując końcówkę i zakrywając otwór, zwiększać siłę ssania. Do udrażniania instalacji stosuje się specjalne, elastyczne i miękkie sprężyny (żmijki). Powinni je mieć serwisanci firmy, w której kupiliśmy odkurzacz. Nie należy stosować sprężyn do udrażniania instalacji kanalizacyjnych, gdyż mogą porysować wnętrze instalacji, nawet tak znacznie, że powstaną zadziory na których będzie gromadził się kurz.

Ile kosztuje system centralnego odkurzania?

W każdym nowo budowanym domu jednorodzinnym warto zainwestować w instalację centralnego odkurzania, niezależnie od tego, czy będzie ona używana od razu, czy dopiero po paru latach, gdy będziemy już mieli pieniądze na zakup jednostki centralnej. Koszt samej instalacji bez jednostki centralnej, gniazd i akcesoriów nie jest wysoki i dla typowego domu jednorodzinnego wynosi od 150 do 300 zł za punkt. W domu jednorodzinnym o powierzchni 150 m² koszt instalacji może wynieść od 800 do 1600 zł. Jednostki centralne z zestawem do sprzątania i zdalnym sterowaniem kosztują od 2000 zł.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!