Nawiewnik - sposób na prawidłową wentylację pomieszczeń

Podstawowe zasady działania wentylacji są niezwykle proste, a jednak często zdarza się, że nie są przestrzegane. Do budynku należy doprowadzić tyle świeżego powietrza, aby zrównoważyć ilość powietrza usuwanego wraz z zanieczyszczeniami. Ponadto, należy zadbać o swobodny przepływ powietrza przez pomieszczenia oraz o sprawne działanie kanałów wywiewnych. Jeśli nie będziemy przestrzegać tych zasad, wentylacja nie będzie działała prawidłowo, czego skutkiem będzie zła jakość powietrza w budynku – ze zbyt dużą ilością dwutlenku węgla i innych substancji chemicznych ulatniających się w każdym pomieszczeniu. Gdy wentylacja jest nieskuteczna, wzrasta również wilgotność powietrza, czego objawem są zaparowane okna i skraplanie się pary wodnej na zimnych fragmentach ścian – najczęściej w narożach pokoi lub wokół okien. Zawilgocenia stwarzają korzystne warunki do rozwoju grzybów i pleśni, wnikają także w konstrukcję budynku, niszcząc ją. 

DOPROWADZENIE POWIETRZA

Warunkiem działania każdego typu wentylacji jest doprowadzenie niezbędnej ilości powietrza do budynku. Gdy świeżego powietrza jest za mało, wentylacja nie będzie działać skutecznie, nawet jeżeli kanały wywiewne są rozmieszczone i wykonane prawidłowo.

W przypadku wentylacji naturalnej (stosowanej w Polsce najczęściej, a zwanej potocznie grawitacyjną) zakłada się naturalny, swobodny napływ powietrza do budynku poprzez nieszczelności okien i drzwi zewnętrznych oraz nieszczelności w ścianach.

Jeszcze kilkanaście lat temu większość okien była tak nieszczelna, że o doprowadzeniu powietrza na potrzeby wentylacji nikt nie myślał. Wręcz przeciwnie – starano się uszczelniać okna, przez które mimo to przedostawała się do wnętrza duża ilość powietrza. Taki sposób doprowadzenia powietrza sprawdzał się do czasu, gdy zaczęto stosować nowoczesne okna, wyposażone w uszczelki. Szczelne okna odcinają jedyną drogę, którą powietrze może się dostać do budynku i dlatego wentylacja przestaje działać prawidłowo.

Aby temu zapobiec stosowane są trzy rozwiązania. Najprostszym i jednocześnie najmniej skutecznym jest usunięcie fragmentu uszczelki w oknie. Wprawdzie powstała w ten sposób szczelina zapewnia dopływ pewnej ilości powietrza, ale w praktyce okazuje się, że jednak jest ona za mała. Nie ma też żadnej możliwości regulacji przepływu.

Lepszym rozwiązaniem jest wyposażenie okna w okucia z funkcją rozszczelniania, potocznie zwaną mikrowentylacją. Warto wspomnieć, że okuć takich nie zakłada się w oknach już zamontowanych. Rozszczelnienie okna następuje po ustawieniu klamki w odpowiedniej pozycji (pod kątem 45°, między pozycjami uchylone – rozwarte). Aby powietrze dopływało do wnętrza budynku, okna powinny być cały czas rozszczelnione. Praktyka pokazuje, że bardzo często funkcja ta nie jest wykorzystywana, mimo że użytkownicy skarżą się na złe działanie wentylacji. Niestety, często okazuje się też, że ilość powietrza, jaka dostaje się do wnętrza przez rozszczelnione okno jest niewystarczająca.

Najskuteczniejszym sposobem doprowadzenia powietrza na potrzeby wentylacji jest stosowanie specjalnych nawiewników. Są to niewielkie, najczęściej nieskomplikowane urządzenia przeznaczone do montażu w oknach lub w ścianach budynku. Ich podstawową zaletą jest to, że znana jest ich wydajność (podaje ją producent), czyli ilość powietrza, jaką mogą doprowadzić do pomieszczenia w ciągu godziny. W ten sposób można łatwo określić, czy spełnią wymagania dla konkretnego pomieszczenia. Ważne jest również, że wielkość strumienia powietrza przepływającego przez nawiewnik można z reguły regulować oraz to, że nawiewników nie można zamknąć.

RODZAJE NAWIEWNIKÓW

Ze względu na sposób regulacji przepływu powietrza, wyróżniamy nawiewniki

• nieregulowanym przepływie powietrza,
• o regulowanym przepływie powietrza.

W nawiewnikach o nieregulowanym przypływie powietrze przedostaje się przez otwór o stałej wielkości. Intensywność napływu powietrza zależy jedynie od różnicy ciśnienia na zewnątrz i wewnątrz pomieszczenia, a więc od zmieniających się stale warunków atmosferycznych. Niektóre nawiewniki tego typu są wyposażone w przepustnicę, którą można zamknąć, aby radykalnie ograniczyć przepływ. Sposób działania tych najprostszych nawiewników przypomina najbardziej doprowadzanie powietrza przez duże nieszczelności w oknie.

Lepszym rozwiązaniem są nawiewniki o regulowanym przepływie powietrza. Dają one bowiem możliwość dostosowania strumienia powietrza do zmieniających się potrzeb i warunków. Jeśli na przykład w pomieszczeniu przebywa mniej osób niż zwykle, mniejsze jest wtedy stężenie CO₂ i wilgotność powietrza, a więc można ograniczyć napływ powietrza wentylacyjnego. Możliwe jest także reagowanie nawiewnika na wiatr wiejący w okna.

Ze względu na sposób regulacji przepływu powietrza, dzielimy nawiewniki na:

• regulowane ręcznie,
• regulowane samoczynnie i automatycznie – reagujące na różnicę ciśnień lub wilgotności powietrza, rzadziej na temperaturę powietrza zewnętrznego.

Regulacja ręczna polega na ustawianiu specjalnej przesłony w wybranym położeniu. Z reguły przesłonę można ustawić w jednej z kilku określonych pozycji. Ilość powietrza dostarczanego do budynku zależy więc od świadomego działania użytkownika, a także od różnicy ciśnienia na zewnątrz i wewnątrz pomieszczenia.Regulacja samoczynna i automatyczna uniezależnia działanie nawiewników, a więc napływ powietrza, od ingerencji użytkowników pomieszczeń. Jest zatem najlepszym rozwiązaniem dla zapewnienia właściwej wentylacji.

Nawiewniki samoczynne i automatyczne są skonstruowane tak, że umożliwiają płynną zmianę wielkości otworu doprowadzającego powietrze. Dostępne na rynku nawiewniki regulowane samoczynnie mogą reagować na różnicę ciśnienia na zewnątrz i wewnątrz pomieszczenia lub na temperaturę powietrza zewnętrznego. Nawiewniki mogą być także regulowane automatycznie, reagując na wilgotność względną powietrza w pomieszczeniach.

Nawiewniki sterowane różnicą ciśnień działają samoczynnie pod wpływem zmian różnicy ciśnienia wewnątrz i na zewnątrz pomieszczenia. Doprowadzają do pomieszczenia taką ilość powietrza, jaka wynika z różnicy ciśnienia. Do pewnej granicznej wartości różnicy ciśnienia otwór doprowadzający powietrze jest maksymalnie otwarty. Gdy różnica ciśnienia nadal rośnie, na przykład na skutek podmuchów wiatru, przepustnica w nawiewniku przymyka się, zapobiegając nadmiernemu napływowi powietrza. Jednocześnie użytkownik ma możliwość ręcznego przymknięcia przepustnicy, aby zmniejszyć przepływ do minimum. W takim przypadku po przymknięciu przysłony możliwy jest przepływ minimalnej ilości powietrza.

Nawiewniki termostatyczne – działają samoczynnie, pod wpływem zmiany temperatury zewnętrznej. Gdy temperatura spada poniżej określonej wartości (zwykle poniżej zera), przepustnica zmniejsza wielkość otworu nawiewnego i ogranicza dopływ powietrza zewnętrznego. Ilość nawiewanego powietrza zależy od różnicy ciśnienia wewnątrz i na zewnątrz oraz od wielkości otworu, ustalonej przez termostat. Ze względu na budowę mechanizmu sterującego przepustnicą, nawiewniki tego typu mają stosunkowo duże wymiary, są więc przeznaczone do montażu w ścianie budynku.

Nawiewniki higrosterowane – działają automatycznie, w sposób uzależniony od wilgotności powietrza wewnątrz pomieszczenia. Są wyposażone w czujnik z taśmy poliamidowej, który otwiera przesłonę nawiewnika i zwiększa strumień powietrza dopływającego do pomieszczenia, gdy wilgotność wzrasta, oraz przymyka ją, gdy wilgotność spada poniżej określonego poziomu. Wielkość szczeliny zmienia się proporcjonalnie do zmiany wilgotności względnej w przedziale od 35 do 70%. Poniżej 35% wilgotności względnej szczelina w nawiewniku jest minimalna, powyżej 70% nawiewnik jest maksymalnie otwarty. Dzięki nawiewnikom sterowanym poziomem wilgotności, intensywność wymiany powietrza zwiększa się w pomieszczeniach, w których powstaje najwięcej wilgoci, na przykład nocą w sypialniach.

SPOSÓB MONTAŻU

Nawiewniki montuje się najczęściej w oknach. To najprostsze i najtańsze rozwiązanie, możliwe zarówno w oknach nowych, jak również już użytkowanych. Można je zainstalować także w obudowie rolet zewnętrznych lub w górnej części ścian zewnętrznych.

Zaleca się umieszczanie nawiewników na wysokości powyżej 2 m od posadzki. W praktyce najczęściej montuje się je w górnym fragmencie okna. Jest to uzasadnione potrzebą zapewnienia komfortu użytkownikom – zimą chłodne powietrze wpadające do wnętrza przez nawiewnik „ogrzewa się” najpierw od ciepłego powietrza gromadzącego się w górnej części pomieszczenia. W ten sposób nie powstają przeciągi.

Nawiewniki mogą być zamontowane w oknach w różny sposób, zależnie od ich konstrukcji:

Pomiędzy górną krawędzią szyby zespolonej a profilem skrzydła. Nawiewnik tego typu przypomina listwę wypełniającą część przeszklenia okiennego. Trudno zainstalować go w oknie już wbudowanym, gdyż konieczna jest wtedy wymiana szyby na odpowiednio mniejszą. Dlatego decydując się na tego typu rozwiązanie, warto o nim pomyśleć przed zamówieniem okien. Należy także pamiętać, że nawiewnik ma kilka centymetrów wysokości, a więc o tyle zmniejszy się wysokość szyby w oknie. Gdy okno jest wysokie, nie stanowi to większego mankamentu, ale w oknach niskich nie jest to najlepsze rozwiązanie.

Na profilu skrzydła okiennego lub ościeżnicy. Taki nawiewnik nie zmniejsza rozmiarów szyby. Można go zainstalować zarówno w oknach drewnianych, z PVC, jak i aluminiowych (jeśli przewiduje to aprobata techniczna danego urządzenia). Należy przy tym pamiętać, że w profilu skrzydła można zamontować nawiewnik w każdym typie okien, natomiast w ościeżnicy – jedynie w oknach drewnianych i aluminiowych. Montażysta musi wyfrezować w profilu otwór, zgodnie z zaleceniami producenta, a następnie przykręcić nawiewnik i założyć osłony.

Wewnątrz profilu okiennego. Nawiewniki takie montowane są na etapie produkcji okna. Działają one, wykorzystując różnicę ciśnienia wewnątrz i na zewnątrz budynku. Mogą mieć różną budowę, jednak wszystkie są w podstawowym położeniu maksymalnie otwarte, ale gdy wiatr wiejący w okno przybiera na sile, przymykają się, ograniczając dopływ powietrza.

W ścianach montuje się specjalne typy nawiewników – wyposażone w tuleję transportującą powietrze, łączącą zewnętrzną i wewnętrzną stronę ściany. Aby zamontować tuleję, należy wykonać w ścianie dosyć duży otwór. Z tego powodu takie nawiewniki o wiele łatwiej instalować podczas wznoszenia budynku niż w gotowym domu.

ILE NAWIEWNIKÓW I GDZIE

Zgodnie z podstawową zasadą wentylacji, świeże powietrze powinno napływać do pomieszczeń najmniej zanieczyszczonych i przepływać przez mieszkanie w kierunku kanałów wywiewnych, zbierając po drodze zanieczyszczenia. Dlatego nawiewniki w mieszkaniu powinny zapewnić dopływ powietrza do pokoi. Można je także założyć w kuchni z oknem, lecz równie skuteczne może się okazać doprowadzenie powietrza do kuchni jedynie pośrednio, czyli przez pokoje. Niewskazane jest montowanie nawiewników w łazienkach, ponieważ zimą, w czasie silnych mrozów, para wodna mogłaby zamarzać na nawiewniku.

Przyjmuje się, że nawiewniki powinny być umieszczone we wszystkich pokojach. W typowych mieszkaniach wystarcza po jednym nawiewniku w pokoju. Liczbę nawiewników można jednak określić precyzyjnie, biorąc pod uwagę wielkość mieszkania, przewidywany sposób jego użytkowania i wydajność samych urządzeń. Powinny one zapewnić tyle powietrza, ile mają usuwać kanały wentylacyjne. Należy pamiętać, że na jednego mieszkańca (lub użytkownika pomieszczenia) powinno przypadać co najmniej 20 m³ powietrza na godzinę. Zakłada się także, że w całym mieszkaniu w ciągu godziny powinna nastąpić całkowita wymiana powietrza.

Są to podstawowe wytyczne, które służą do wstępnego doboru nawiewników. W szczegółach warto skonsultować się z doradcą technicznym producenta.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!