Jak prawidłowo naprawić taras lub balkon
Jak prawidłowo naprawić taras lub balkon
Fot. Archiwum autora
Odpadające płytki, wykruszone fugi, spękane i odspajające się podkłady oraz jastrychy, a także przecieki przez płytę konstrukcyjną i zalewanie ścian pod tarasem, to najczęstsze objawy uszkodzeń tarasu. Naprawa wszystkich tych usterek to zadanie niełatwe. Trzeba bowiem precyzyjnie ustalić przyczyny uszkodzeń, a tych może być bardzo wiele, zastosować odpowiednie materiały i przeprowadzić wszelkie prace naprawcze zgodnie ze sztuką budowlaną.
Zobacz także
Canada Rubber Polska Sp. z o. o. Innowacyjne rozwiązania do hydroizolacji dachów, balkonów i tarasów
Kim jesteśmy? Canada Rubber dostarcza nowoczesne rozwiązania w zakresie hydroizolacji budynków. Specjalizujemy się w powłokach przeciwwodnych – zabezpieczeniach hydroizolacyjnych. Obszar naszych działań...
Kim jesteśmy? Canada Rubber dostarcza nowoczesne rozwiązania w zakresie hydroizolacji budynków. Specjalizujemy się w powłokach przeciwwodnych – zabezpieczeniach hydroizolacyjnych. Obszar naszych działań to płynne izolacje dachów płaskich, naprawa przeciekających dachów pokrytych papą, blachą, betonowych, jak również hydroizolacje balkonów czy tarasów.
Nobless Polska Jak prawidłowo nałożyć olej na taras – krok po kroku
Właściwe zabezpieczenie tarasu jest kluczowe dla jego trwałości i estetyki. Jednym z najpopularniejszych sposobów ochrony drewna tarasowego jest stosowanie oleju. W tym szczegółowym przewodniku przedstawiamy...
Właściwe zabezpieczenie tarasu jest kluczowe dla jego trwałości i estetyki. Jednym z najpopularniejszych sposobów ochrony drewna tarasowego jest stosowanie oleju. W tym szczegółowym przewodniku przedstawiamy krok po kroku, jak prawidłowo nałożyć olej na taras, zapewniając mu optymalną ochronę.
Canada Rubber Polska Sp. z o. o. Jaka żywica poliuretanowa na balkon, taras, dach?
Jaka żywica poliuretanowa na balkon sprawdzi się najlepiej w naszych warunkach klimatycznych? Jak uszczelnić i naprawić stary dach na przykład z papy lub balkon z płytkami ceramicznymi bez konieczności...
Jaka żywica poliuretanowa na balkon sprawdzi się najlepiej w naszych warunkach klimatycznych? Jak uszczelnić i naprawić stary dach na przykład z papy lub balkon z płytkami ceramicznymi bez konieczności zrywania materiału poszycia? I czy żywica poliuretanowa na taras to dobre rozwiązanie dla płytek? Odpowiadamy na przykładzie rozwiązań Canada Rubber – lidera innowacji w zakresie hydroizolacji balkonów, tarasów, dachów.
Przyczyn destrukcji tarasu może być bardzo wiele, jednak najczęściej występujące to:
- przesączanie się wody pod warstwę użytkową,
- złe wykonstruowanie i uszczelnienie dylatacji,
- złe wykonstruowanie, mocowanie i uszczelnienie obróbek blacharskich oraz balustrad,
- złe uszczelnienie progu drzwiowego,
- niewłaściwa kolejność warstw konstrukcji tarasu,
- wykraplanie się wilgoci w konstrukcji i wnikanie pary wodnej z położonych pod tarasem pomieszczeń.
Przyczyną destrukcji tarasu może być także próba naprawy warstwy użytkowej polegająca jedynie na skuciu odpadających płytek i wykonaniu nowej okładziny, co może być dodatkowo kosztowną lekcją dla inwestora.
Niekiedy usterki w wykonaniu tarasu mogą kumulować się z usterkami w wykonaniu termoizolacji przyległych przegród, co dodatkowo utrudnia ustalenie przyczyn zawilgocenia (fot. 1).
Fot. 1. Wypływ skroplin spod ościeży okna pod balkonem / tarasem może świadczyć także o błędach w ociepleniu ściany; fot. M. Rokiel
Fot. 2. Zawilgocenia strefy cokołowej w pomieszczeniu mogą sugerować błędy w uszczelnieniu styku połaci ze ścianą. Przyczyną jednak mogą być także błędy w termoizolacji połaci ze ścianą; fot. M. Rokiel
Skąd się biorą usterki?
Przystępując do naprawy tarasu, trzeba wiedzieć, jakie zjawiska występują w poszczególnych warstwach konstrukcji i czym mogą się one objawiać.
Podstawowym obciążeniem tarasu jest obciążenie termiczne (zmiany temperatury, cykle zamarzania-odmarzania) w połączeniu z obecnością wilgoci/ wody. Działania naprawcze powinny więc być im podporządkowane i umożliwiać poprawną pracę w zakresie temperatur od -30 nawet do +70°C.
Fot. 4. Przyczyną uszkodzeń może być złe zamocowanie obróbek blacharskich i/lub zbyt głębokie wsunięcie ich pod okładzinę ceramiczną; fot. M. Rokiel
Temperatura powierzchni płytek na tarasie czy balkonie, zwłaszcza tych w ciemnych kolorach i od południowej strony, może podczas letnich upałów dochodzić nawet do +70°C, a w czasie burzy z intensywnymi opadami deszczu obniżyć się gwałtownie do kilkunastu stopni.
W zimie dochodzą do tego jeszcze niemałe obciążenia wynikające z przejść przez zero - może ich być w ciągu jednej zimy nawet sto kilkadziesiąt. Tak duża różnica temperatur powoduje znaczne zmiany wymiarów.
Jeśli odległość między dylatacjami wynosi 3 m, a różnica temperatur 50°C (dobowa zmiana temperatury okładziny ceramicznej i jastrychu), to zmiana długości takiego odcinka jastrychu wynosi od 1,5 do 1,95 mm, a dla okładzin ceramicznych - od 0,6 do 1,2 mm.
Podczas szokowego schładzania powierzchni połaci w lecie, np. na skutek gwałtownej burzy, różnica zmian długości okładziny ceramicznej i jastrychu wynosi od 0,3 do 1,35 mm. Biorąc pod uwagę roczny gradient temperaturowy (zima-lato) rzędu 100°C, różnica zmian długości trzymetrowego odcinka okładzin i jastrychu wynosi od 0,6 do 2,7 mm.
Odkształcenia te, przy braku właściwie wykonstruowanych dylatacji są gtówną przyczyną uszkodzeń konstrukcji (fot. 3a i fot. 3b). Inną przyczyną może być także złe zamocowanie obróbek blacharskich i/lub zbyt głębokie wsunięcie ich pod okładzinę ceramiczną (fot. 4).
Złe wykonanie jastrychu skutkuje często spękaniami pojawiającymi się jeszcze przed ułożeniem okładziny ceramicznej (patrząc na fot. 5a i 5b, można mieć wątpliwości, czy przewidziana była hydroizolacja podpłytkowa).
Po wejściu na powierzchnię tarasu przedstawionego na fot. 5a pod spękanym jastrychem dało się słyszeć chlupot wody, która wydostawała się przez spękania. Przyczynę takiego stanu rzeczy pokazuje fot. 5b.
Pod jastrychem wykonano wannę ze zgrzewanej membrany dachowej, którą wyciągnięto ponad powierzchnię i zamocowano w ścianach, ale w taki sposób, że uszczelnienie tego miejsca jest w zasadzie niemożliwe. Jedyna możliwa naprawa tego tarasu to zerwanie wszystkich warstw do płyty konstrukcyjnej i ponowne wykonanie całej konstrukcji, ale zgodnie z zasadami sztuki budowlanej.
Fot. 5a i fot. 5b. Nieprawidłowe wykonanie jastrychu skutkuje często spękaniami pojawiającymi się jeszcze przed ułożeniem okładziny ceramicznej. Uniemożliwia też poprawne wykonanie i uszczelnienie dylatacji obwodowych oraz wpustów. Taka sytuacja wymaga często usunięcia wszystkich warstw, aż do płyty nośnej; fot. M. Rokiel |
Etapy prac naprawczych krok po kroku
Jak więc postępować? Kiedy można pozostawić część warstw konstrukcji tarasu, a kiedy konieczne jest wykonanie go od nowa?
Należy przede wszystkim kierować się podstawową zasadą, która mówi, że wszystkie warstwy błędnie wykonstruowane, których naprawa jest niemożliwa, trzeba usunąć. Przez naprawę należy tu rozumieć możliwość nadania powierzchni takiej postaci (wymiarów, kształtu, grubości, funkcji itp.), aby spełniała ona wymogi sztuki budowlanej i mogła współpracować z nowymi warstwami konstrukcji.
Taras nad pomieszczeniem ogrzewanym z warstwą użytkową z płytek powinien mieć dwie hydroizolacje i paroizolację.
Fot. 6. Takie ułożenie papy nie może być traktowane jako wykonanie dylatacji obwodowej. Dodatkowo widoczny przewód elektryczny, którego uszczelnienie jest bardzo kłopotliwe. Brak koordynacji poziomów warstw w obszarze progu drzwiowego; fot. M. Rokiel
Izolacja podpłytkowa z elastycznego szlamu zapobiega wnikaniu wody w jastrych dociskowy, natomiast druga hydroizolacja (tzw. międzywarstwowa), w razie uszkodzenia uszczelnienia podpłytkowego, zabezpiecza przed wnikaniem wody w głębsze warstwy i w konsekwencji przed przeciekami.
Jeżeli hydroizolacja międzywarstwowa nie jest wykonywana jako osobna warstwa, to paroizolacja pod dociepleniem musi pełnić funkcję hydroizolacji. W takim przypadku zamiast hydroizolacji międzywarstwowej stosuje się warstwę rozdzielającą, np. z dwóch warstw folii.
Należy jednak pamiętać, że jakiekolwiek uszkodzenie (lub niedokładność wykonania) uszczelnienia zespolonego skutkuje wnikaniem wody w głąb konstrukcji.
Balkon jest elementem prostszym, występuje jedynie warstwa spadkowa (o ile płyta nie jest wykonana ze spadkiem), izolacja podpłytkowa i okładzina ceramiczna.
Układanie paroizolacji, termoizolacji i hydroizolacji międzywarstwowej
Jeżeli płyta nośna nie ma wykonstruowanego spadku, wynoszącego 1,5-2% (minimum 1%), należy wykonać na niej warstwę spadkową.
Kolejną warstwą jest paroizolacja; jej funkcję mogą pełnić papy lub folie paroizolacyjne, samoprzylepne membrany bitumiczne, jak również bitumiczne, modyfikowane polimerami masy KMB.
W typowych sytuacjach sprawdzają się również roztwory asfaltowe, o ile są nakładane przynajmniej dwukrotnie (nie licząc warstwy gruntującej).
Jeżeli paroizolacja ma pełnić funkcję izolacji międzywarstwowej, to do wykonania tej warstwy stosuje się zazwyczaj rolowe materiały bitumiczne oraz masy KMB.
Paroizolację należy układać na suchym podłożu, co oznacza, że na warstwie spadkowej z gotowych zapraw (np. typu PCC) możemy to zrobić już po kilku dniach, ale jeśli zastosowany został beton lub zaprawa cementowa, trzeba odczekać około 3-3,5 tygodnia. Warstwa ta musi być mocowana do konstrukcyjnej części ściany (jeżeli ściana jest docieplona to pod termoizolacją cokołu).
Rys. 1. Termoizolacja okapu tarasu nad pomieszczeniem ogrzewanym - schemat: 1 - ściana, 2 - płyta konstrukcyjna, 3 - termoizolacja ściany, 4 - termoizolacja połaci - styropian min. EPS 200 lub polistyren ekstrudowany XPS, 4* - termoizolacja strefy ściany pod okapem - styropian min. EPS 200 lub polistyren ekstrudowany XPS, 5 – jastrych dociskowy; rys. Atlas
Na paroizolacji układa się termoizolację połaci. Może to być styropian klasy EPS 200 lub wyższej, lub polistyren ekstrudowany (XPS), zwany potocznie styrodurem. Płyty powinny mieć frezowane obrzeża, w innym przypadku należy je układać w dwóch warstwach, z przesunięciem szczelin.
Szczególnie niebezpieczne jest stosowanie złej jakości styropianu, nieodpornego na długotrwały nacisk i o niewielkiej wytrzymałości mechanicznej.
Uwaga: pierwsza warstwa płyt ocieplenia ściany pod okapem (rys. 1) powinna być z takiego samego materiału co termoizolacja połaci.
Następną warstwą jest izolacja międzywarstwowa: na styropianie układa się na sucho papę podkładową i do niej, metodą zgrzewania, przykleja papę, która stanowi właściwą izolację przeciwwodną. Jeżeli w tym miejscu wykonywana jest warstwa rozdzielająca, to wykonuje się ją z folii z tworzywa sztucznego.
Wykonanie jastrychu dociskowego i okładziny ceramicznej
Dużo błędów wiąże się także z wykonaniem jastrychu dociskowego i okładziny ceramicznej. Jastrych dociskowy powinien mieć grubość minimum 5 cm i wytrzymałość na ściskanie nie mniejszą niż 20 MPa (jastrych klasy C20, beton klasy C16/20 (dawny B20)).
Jest on jest materiałem na bazie cementu, dlatego cechuje się skurczem wynikającym ze specyfiki procesu hydratacji cementu i odparowania nadmiaru wody.
Niezależnie od skurczu własnego, jastrych podlega także ruchom termicznym, przy założeniu różnicy temperatur rzędu 100°C (od -30 do +70°C). Wielkość odkształceń jest dość znaczna, na jednym metrze długości może dochodzić do 0,8-1 mm.
Dlatego bardzo ważne jest staranne i przemyślane konstruowanie dylatacji, zwłaszcza, gdy połać ma dużą powierzchnię (rzędu kilkuset m²) i nieregularny kształt. Rodzaj dylatacji i ich funkcję przedstawia tabela.
Rys. 2. Okap tarasu nadziemnego wykonstruowany z zastosowaniem systemowego profilu brzegowego: 1 - elastyczna masa silikonowa, 2 - płytka ceramiczna, 3 - zaprawa spoinująca, 4 - klej do płytek, 5 - taśma uszczelniająca, 6 - elastyczny szlam uszczelniający, 7 - jastrych dociskowy, 8 - izolacja międzywarstwowa - 2* papa termozgrzewalna lub warstwa rozdzielająca z folii PE, 9 - termoizolacja, styropian klasy min. EPS 200 lub polistyren ekstrudowany (XPS), 10 - profil okapowy wklejany na elastyczną żywicę, 11 - sznur dylatacyjny. Możliwe jest zastosowanie elastycznego szlamu do mocowana systemowych profili, o ile szlam nie działa na nie korozyjnie i jest to systemowe rozwiązanie; rys. Atlas
Dylatacje jastrychu są ściśle powiązane z dylatacjami w okładzinie ceramicznej. Poza tym różnica odkształceń płytki i jastrychu powoduje powstawanie dodatkowych naprężeń ścinających na styku płytka-podłoże oraz naprężenia w podłożu i w samej płytce.
Brak dylatacji umożliwiających kompensację tych wszystkich odkształceń powoduje powstawanie naprężeń i niekontrolowanych uszkodzeń w podłożu, okładzinie (płytkach, spoinach) lub w obszarze styku warstw.
Do wykonania okapu zdecydowanie najlepiej nadają się systemowe, prefabrykowane profile.
Dlaczego jest to rozwiązanie najlepsze? Bo systemowy profil gwarantuje odpowiednią (ani za dużą, ani za małą) głębokość obsadzenia, połączoną z odpowiednim zamocowaniem mechanicznym.
Rys. 3. Uszczelniania dylatacji za pomocą taśmy: 1 - płytka ceramiczna, 2 - gruntowanie boków szczeliny, 3 - wypełnienie elastyczne szczeliny dylatacyjnej (uszczelniacz silikonowy lub poliuretanowy), 4 - klej typu „flex”, 5 - elastyczna zaprawa uszczelniająca, 6 - taśma uszczelniająca, 7 - sznur dylatacyjny, 8 - wypełnienie dylatacji; rys. M. Rokiel
Z tradycyjnymi obróbkami różnie bywa. Ale istotniejsze jest dopasowanie systemowego profilu do rodzaju warstwy użytkowej, dodatkowe kształtki (narożne, dylatacyjne, odbojniki, haki i rynny) oraz możliwość wariantowania rozwiązania okapu.
Także kształt i faktura powierzchni profilu ułatwia poprawne uszczelnienie tego newralgicznego elementu. Nie bez znaczenia jest także bardzo estetyczny wygląd profilu i samego okapu (rys. 2).
Uwaga na dylatacje
Dylatacje strefowe jastrychu i okładziny ceramicznej przechodzą przez oba elementy konstrukcji oraz uszczelnienie zespolone. Muszą mieć one tę samą szerokość i idealnie się pokrywać. Jakiekolwiek przykrycie takiej dylatacji płytkami okładzinowymi prowadzi nieuchronnie do ich spękania.
Przyjmuje się, że na tarasach i balkonach bok zdylatowanej powierzchni nie powinien być dłuższy niż 2-2,5 m.
Optymalnym kształtem jest kwadrat, jednak w innych sytuacjach należy dążyć do tego, aby proporcje między bokami pola były do siebie zbliżone, ale nie większe niż 2:1.
Sposób uszczelniania dylatacji za pomocą taśmy ilustruje rys. 3.
Szerokość dylatacji strefowych jastrychu nie może być mniejsza niż 10 mm. Wykonawcy często lekceważą te zalecenia, wykonując dylatację w postaci szczeliny szerokości 5-6 mm.
Dylatacje brzegowe (obwodowe) konstruuje się w celu oddzielenia warstw wykończeniowych tarasu od stałych elementów budynku (ścian, cokołów, slupów). Do wypełnienia stosuje się najczęściej styropian (paski szerokości 10 mm).
Rys. 4. Przykład wykonstruowania i uszczelnienia dylatacji w okładzinie z płytek ceramicznych: 1 - płytka ceramiczna, 2 - fuga balkonowa, 3 - gruntowanie boków szczeliny, 4 - wypełnienie elastyczne szczeliny dylatacyjnej (uszczelniacz silikonowy lub poliuretanowy), 5 - paski folii zapobiegające przywieraniu masy elastycznej do dna szczeliny, 6 - klej typu „flex”, 7 - taśma uszczelniająca, 8 - elastyczna zaprawa uszczelniająca, 9 - jastrych; rys. M. Rokiel
Dylatacje montażowe wykonuje się, wypełniając szczeliny masą elastyczną. Ich szerokość musi być równa szerokości spoin w okładzinie ceramicznej, ale nie mniejsza niż 5 mm.
Ostateczny rozkład pól dylatacyjnych zależy od konstrukcji i kształtu tarasu, jego lokalizacji oraz zorientowania względem stron świata, a także zastosowanej okładziny ceramicznej (zwłaszcza jej koloru).
Miarodajna jest jednak zawsze dokładna analiza, związana z określeniem zakresu odkształceń termicznych materiału.
Dlatego napraw konstrukcji tarasowych nie powinno się wykonywać według własnych przypuszczeń, a ocenę przyczyn uszkodzeń i opracowanie technologii naprawy należy pozostawić specjalistom.
Może się zdarzyć, że jastrych w naprawianym tarasie dylatowany jest na pola 4×4 m i nie wykazuje żadnych uszkodzeń, wówczas jego nacinanie jest bezcelowe. Konieczne jest jednak dodatkowe zdylatowanie samej okładziny ceramicznej, szczegół pokazuje rys. 4.
Izolację podpłytkową wykonuje się z elastycznego szlamu, niskonasiąkliwe płytki, np. gresowe, (o wymiarach nie przekraczających 33×33 cm) klei się na elastycznym (klasy min. C2S1) kleju. Szerokość spoin dla takich płytek powinna wynosić 7-8 mm, dla małych płytek przynajmniej 5 mm.
Mocowanie barierek
Jeśli chodzi o obsadzenie barierek, najlepszym rozwiązaniem jest mocowanie balustrady do boku lub spodu konstrukcji.
Mocując balustradę od góry, należy zadbać o to, aby była ona zamocowana w płycie konstrukcyjnej, a nie w jastrychu dociskowym.
W przypadku tarasów remontowanych może z tym być problem, wówczas do spodu balustrady należy przyspawać wsporniki, długości 25-30 cm, tworząc stopkę w kształcie litery „T” lub „X” i zabezpieczyć ją antykorozyjnie, np. żywicą epoksydową.
Rys. 5. Przykładowy sposób mocowania i uszczelnienia balustrady w naprawianym tarasie - warstwa użytkowa z płytek ceramicznych (rozwiązanie to w tarasach nie może być stosowane bezkrytycznie - chodzi o grubość i parametry wytrzymałościowe jastrychu dociskowego): 1 - płytka ceramiczna, 2 - klej do płytek. 3 - elastyczny szlam uszczelniający, 4 - jastrych dociskowy, 5 - taśma uszczelniająca, 6 - sznur dylatacyjny, 7 - elastyczna masa silikonowa, 8 - stalowa marka (kotwa) mocująca słupek balustrady (zabezpieczona antykorozyjnie), 9 - stalowy słupek balustrady (zabezpieczony antykorozyjnie); rys. Atlas
W jastrychu dociskowym należy wykuć bruzdy, głębokości około 3 cm, i osadzić w nich stopkę na klej lub zaprawę epoksydową albo na system zapraw PCC (mineralna zaprawa antykorozyjna, warstwa sczepna, zaprawa reprofilacyjna).
Druga możliwość to zakotwienie stalowej marki (rys. 5) umożliwiającej obsadzenie balustrady (aczkolwiek rozwiązanie to w tarasach nie może być stosowane bezkrytycznie - chodzi o grubość i parametry wytrzymałościowe jastrychu dociskowego).
Podane w tym artykule przykłady uszkodzeń tarasów i balkonów oraz sposoby ich naprawy nie obejmują wszystkich możliwych uszkodzeń (czy też ich wariantów), jednak ze względu na specyfikę konstrukcji tarasu i zachodzące w niej zjawiska występują one bardzo często.
Do tego dochodzą jeszcze uszkodzenia okładziny ceramicznej, których przyczyną może być zarówno sam jastrych, jak i płytki.
Wieloletnie zaniedbania lub zastosowanie materiałów złej jakości może prowadzić do uszkodzeń samej płyty konstrukcyjnej.
Fot. 7a. Uszkodzenie dylatacji brzegowej na skutek zbyt dużych ruchów termicznych i niewłaściwego nałożenia masy dylatacyjnej; fot. M. Rokiel