Zrównoważony ogród

Nasiona i gleba

Do założenia uprawy możemy zastosować standardowe nasiona, ale jeżeli zwracamy uwagę na ekologię, powinniśmy poszukać nasion oznaczonych na opakowaniach symbolem zielonego liścia – znakiem rolnictwa ekologicznego UE oraz napisem bio, eko lub organic. Nasiona te nie są modyfikowane genetycznie ani zaprawiane chemicznymi substancjami.

Podstawą do wzrostu roślin jest ziemia, należy ją więc chronić przed degradacją i zapewniać naturalną żyzność. Jeżeli gleba w naszym ogrodzie nie należy do najżyźniejszych, możemy temu zaradzić. Ideałem w ogrodzie zrównoważonym byłoby nawożenie tylko substancjami pochodzącymi z domu i ogrodu, zgodnie z zasadą obiegu materii w przyrodzie – rośliny zjadane są przez zwierzęta, nawóz przez nie tworzony trafi a do gleby, wzbogacając ją w składniki pokarmowe dla roślin, które znowu stają się pokarmem dla zwierząt i obieg materii się zamyka. Najlepszym sposobem jest zastosowanie nawozów organicznych – obornika, kompostu czy nawozów zielonych, przez co dostarczamy roślinom łatwo przyswajalne substancje pokarmowe, ale też zwiększamy zawartość próchnicy – gleby lekkie stają się zwięźlejsze i zatrzymują wilgoć, zaś gleby ciężkie – bardziej pulchne i przewiewne.

Prostym i tanim sposobem uzyskania naturalnego nawozu jest kompostowanie. W ten sposób wykorzystujemy resztki roślinne z ogrodu (chwasty, oprócz perzu, resztki warzyw i owoców, ściętą trawę itp.) oraz kuchenne odpadki organiczne. Do kompostowania nadają się również liście opadłe z drzew, należy jedynie unikać liści buka, dębu i topoli ze względu dłuższy czas rozkładu. Kompostownik najlepiej zlokalizować z tyłu ogrodu, na uboczu, w lekkim zacienieniu. Dobrej jakości kompost otrzymuje się po około dziewięciu miesiącach, ale proces ten można przyspieszyć, dodając do pryzmy szczepionki i aktywatory kompostowe. Zawierają one specjalne szczepy bakterii tlenowych przyspieszających rozkład materii organicznej i zapewniają odpowiedni stosunek węgla do azotu oraz regulują temperaturę wewnątrz pryzmy kompostowej.

Czytaj również: Jak dbać o rośliny doniczkowe >>

Pryzmę kompostową dobrze jest przerzucić 2–3 razy do roku. Latem należy zadbać, aby kompost nie przesychał i zwilżać go wodą lub wyciągami ziołowymi (z pokrzywy, rumianku, krwawnika).

Bezpieczne środki ochrony roślin

Rośliny należy chronić przed szkodnikami, chorobami i chwastami, ale w sposób niezagrażający środowisku i zdrowiu człowieka. Syntetyczne środki są dopuszczalne, ale mogą na przykład niszczyć naturalnych wrogów różnych szkodników. Jeżeli decydujemy się na zabieg chemiczny, trzeba dokładnie stosować się do zaleceń znajdujących się na ulotce i wykonywać oprysk w czasie, gdy kwiaty nie są intensywnie odwiedzane przez pszczoły.

W ostatnich latach na rynku pojawiło się wiele naturalnych preparatów chroniących przed chorobami i szkodnikami. Można je też wykonać z roślin dziko rosnących, np. pokrzywy, krwawnika, wrotycza i skrzypu, z których przygotowuje się napary (z ziela suchego) i gnojówki (z ziela świeżego) do podlewania roślin i oprysków. Roślinne preparaty odstraszają owady i zapobiegają występowaniu chorób grzybowych, a dodatkowo wzmacniają rośliny. Ważne są także odpowiednie zabiegi agrotechniczne, korzystne sąsiedztwo roślin (np. cebuli i marchwi, pomidorów i czosnku, buraków i fasoli) oraz stosowanie płodozmianu (niesadzenie po sobie roślin z tej samej rodziny), co tworzy w ogrodzie stan równowagi biologicznej.

Jak efektywnie i z głową nawadniać ogród? »

Wiele roślin stanowi naturalne pułapki na owady. Aksamitki (Tagetes sp.) oraz nagietki (Calendula offi cinalis) wykorzystywane są jako rośliny pułapkowe dla nicieni, szkodników korzeni roślin. Nasturcje (Tropaeolum majus) przyciągają swym zapachem mszyce.

Część roślin, głównie ze względu na zawartość olejków eterycznych, zalicza się do grupy odstraszającej owady. Najbardziej popularna jest tzw. komarzyca, czyli Plectranthus forsteri. Innymi roślinami z tej grupy są: lawenda, kocimiętka, pysznogłówka i bazylia.

Woda deszczowa

Litr zużytej deszczówki oznacza oszczędność tej samej ilości wody pitnej, a także odprowadzanych ścieków. Deszczówka jest najtańszym źródłem wody, warto więc ją pozyskiwać z dachów, balkonów, tarasów i wykorzystywać do nawadniania roślin. Jakość tej wody zależy m.in. od rodzaju podłoża, z jakiego ją przechwytujemy – najmniej zanieczyszczone są strome połacie dachowe, szczególnie pokryte dachówką lub łupkiem.

Coraz powszechniejsze staje się stosowanie instalacji do gromadzenia wody deszczowej. Najprostszym sposobem jest bezpośrednie podłączenie zbiornika do rury spustowej systemu rynnowego. Zbiorniki o ciekawej stylistyce (np. w kształcie amfory) można potraktować jako element dekoracyjny ogrodu, a mniej atrakcyjne umieścić pod ziemią. Jest to bardzo ekologiczna i ekonomiczna inwestycja, ponieważ woda deszczowa jest miękka i nie powoduje osadzania się kamienia wapiennego.

Pożyteczna fauna

Ogród to nie tylko barwna flora, ale również bardzo pożyteczna fauna, która zasiedla zarówno rośliny, jak i glebę. Do utrzymania żyzności gleby przyczyniają się oczywiście dżdżownice. Pomocnicami dżdżownic są mrówki, które także wzbogacają glebę w składniki mineralne, ale przede wszystkim ją rozdrabniają i mieszają. Niestety te owady mogą stać się kłopotliwe, gdy zagnieżdżają się w skrzynkach lub na rabatach i powodują przesuszanie korzeni roślin. Aby się ich pozbyć, można opryskać gniazda wyciągiem z piołunu (rośliny zalewamy wodą i mieszamy co kilka dni aż nastąpi fermentacja, po około miesiącu płyn jest gotowy).

Z szerokiej grupy zwierząt zamieszkujących ogrody szczególnie istotni są naturalni wrogowie szkodników roślin. Jeże, żaby i ropuchy są bardzo pożyteczne w walce ze ślimakami. Jeże najchętniej chronią się w miejscach, gdzie gromadzone są liście, siano czy gałęzie, dlatego dobrze jest zostawić im w ogrodzie mały nieuporządkowany zakątek.

Wiele gatunków ptaków, np. sikorki, chętnie żywią się różnymi szkodnikami, warto więc zapewnić im dobre lokum i źródło pokarmu. Szczególnie zachęcająco działa różnorodna roślinność, w tym gatunki obfitujące w nasiona i owoce, a dodatkowe karmniki i budki skłonią ptaki do stałego pobytu w ogrodzie.

Latem można ustawić także poidełka. Rzadziej spotykamy w ogrodach nietoperze, a są one doskonałymi sprzymierzeńcami w walce z komarami. Coraz popularniejsze stają się specjalne budki, które zawiesza się na drzewach specjalnie dla tego gatunku.

Spośród owadów najbardziej znanymi wrogami naturalnymi szkodników są biedronki, żywiące się mszycami, ale do tej grupy należą również skorki, chrząszcze, złotooki i bzygi.

Bardzo ważną grupą owadów są zapylacze – głównie pszczoły, ale także trzmiele i motyle. Można dla nich zbudować specjalne domki, tzw. hotele dla owadów. Do budowania tych niewielkich konstrukcji można wykorzystać różne naturalne materiały: drewno z otworami, przycięte pędy bambusa, szyszki, małe odwrócone doniczki, słomę czy mech.

Naturalną ostoją owadów jest łąka kwietna, która pozwala na stworzenie komfortowego środowiska i bogatej stołówki dla wielu gatunków.

Do przygotowania łąki można zakupić gotową mieszankę nasion, ale powstanie także, gdy samodzielnie połączymy nasiona komosy z chabrem bławatkiem, rumiankiem, lnem, makiem polnym i kilkoma gatunkami traw. Kwietną łąkę można urozmaicić innymi roślinami miododajnymi: jeżówką purpurową i przegorzanem trwałym (Echinops ritro) z dekoracyjnymi kwiatostanami w postaci kolczastych kulek. Ten ostatni gatunek jest byliną, więc pozostaje w ogrodzie na wiele lat, podobnie jak szereg ziół, które również są chętnie odwiedzane przez owady: tymianek, cząber, oregano, szałwia, macierzanka, hyzop lekarski, kocimiętka czy lawenda.

A w jaki sposób Ty dbasz o swój ogród? Podziel się z nami w komentarzu!

Porady budowlane oraz aranżacja wnętrz – dwa razy w tygodniu! Zapisz się na newsletter »