Jak zabezpieczyć się przed czadem
Czujniki CO

Od trzech lat Straż Pożarna prowadzi akcję pod hasłem „Nie dla czadu”, której celem jest przede wszystkim uświadomienie społeczeństwu istnienia niebezpieczeństw związanych z tlenkiem węgla oraz pokazanie, jak można zapobiegać zatruciom czadem.

Pomimo tych działań nadal w ciągu roku w wyniku zaczadzenia umiera w Polsce kilkadziesiąt osób, a tysiące jest systematycznie podtruwanych, nie łącząc zmęczenia, bólu głowy, czy też osłabienia z pozostawaniem pod wpływem tego niezwykle groźnego gazu.

Właściwosci tlenku wegla i sposób, w jaki dostaje się do organizmu

Tlenek węgla (popularnie nazywany czadem) jest bezwonnym, bezbarwnym, nie mającym smaku, silnie trującym gazem nieco lżejszym od powietrza, co powoduje, że łatwo się z nim miesza i rozprzestrzenia.  Dostaje się do organizmu przez układ oddechowy i wiąże z hemoglobiną w związek niezdolny do przenoszenia tlenu. W wyniku tego następuje zaburzenie dystrybucji tlenu dostarczanego przez krew do organizmu.

Dlaczego tlenek węgla jest tak groźny

Zatrucie tlenkiem węgla w początkowej fazie jest bardzo podobne do objawów grypy lub infekcji przewodu pokarmowego, co często prowadzi do mylnej diagnozy i niewłaściwego sposobu leczenia.

Przebywanie przez dłuższy czas w pomieszczeniach nawet o niskim stężeniu tlenku węgla może doprowadzić do nieodwracalnych zmian w organizmie. Przy dużej koncentracji CO, śmiertelne zatrucie może nastąpić nawet w ciągu kilku minut. Dlatego tak ważna jest prawidłowa ochrona przed czadem.

Jak powstaje czad

Tlenek węgla powstaje w wyniku niepełnego spalania, takich paliw jak: gaz, olej, benzyna, nafta, propan, drewno, węgiel, olej napędowy, spowodowanego brakiem odpowiedniej ilości tlenu.

Najczęstszymi źródłami tlenku węgla są nieprawidłowo zamontowane, rozregulowane lub niewłaściwie użytkowane urządzenia do podgrzewania wody, przenośne gazowe / naftowe ogrzewacze pomieszczeń, kominki, piece kaflowe, kuchnie, zablokowane lub nieszczelne przewody kominowe.

Warto wiedzieć, że do prawidłowego spalenia 1 m³ gazu ziemnego potrzeba ok. 9 m³ świeżego powietrza. Tylko sam piecyk łazienkowy zużywa średnio 2-3 m³ gazu na godzinę, co oznacza, że przez pół godziny jego używania (np. w czasie kąpieli) musimy dostarczyć do pomieszczenia ok. 10-15 m3 powietrza. W przypadku małych łazienek, a takie w większości są standardem w naszym budownictwie, wiąże się to z koniecznością co najmniej dwukrotnej wymiany całego powietrza w pomieszczeniu w trakcie kąpieli!

Jak zabezpieczyć się przed czadem

Sposoby na uniknięcie zatrucia tlenkiem węgla są bardzo proste. Do zatruć dochodzi, ponieważ nie są przestrzegane podstawowe zasady bezpieczeństwa. Aby zminimalizować możliwość wystąpienia tlenku węgla należy użytkować wyłącznie sprawne technicznie urządzenia oraz regularnie sprawdzać prawidłowość ich działania.

Nie wolno zasłaniać otworów nawiewnych i kratek wentylacyjnych. Należy systematycznie sprawdzać ciąg powietrza np. przez przykładanie kartki papieru do kratki wentylacyjnej (jeśli nic nie zakłóca wentylacji, kartka powinna przywrzeć do kratki), często wietrzyć pomieszczenia, w których odbywa się proces spalania (kuchnie, łazienki wyposażone w termy gazowe z otwartą komorą spalania).

Przy instalacji urządzeń i systemów grzewczych należy korzystać z usług wykwalifikowanego instalatora. Działania prewencyjne powinny polegać również na regularnym sprawdzeniu szczelności wewnętrznych instalacji gazowych, przewodów kominowych oraz kanałów nawiewnych. Niezależnie od wykonywania ww. czynności zaleca się zamontowanie w pomieszczeniach mieszkalnych czujników tlenku węgla. Są one jedynymi skutecznymi urządzeniami, dzięki którym można wykryć obecność CO w pomieszczeniu.

Na co zwracać uwagę przy zakupie czujnika

Decydując się na zakup czujnika należy wybierać produkty renomowanych producentów posiadające certyfikat potwierdzający spełnienie wymagań normy EN 50291-1:2010 dla domowych detektorów tlenku węgla. Na obudowie urządzeń, które pomyślnie przeszły badania na zgodność z ww. normą umieszczony jest znak jednostki certyfikującej, numer normy oraz raportu z badań. Czujników bez takiego oznaczenia nie powinno się kupować.  

Nie należy również sugerować się wyłącznie ceną urządzenia. Podejmując decyzję o zakupie trzeba mieć świadomość, że każdy czujnik CO ma ograniczony czas działania (okres eksploatacji), po upływie którego musi zostać wymieniony.

Nie ma na rynku czujników czadu działających „wiecznie”. Zazwyczaj czas eksploatacji tańszych czujników nie jest dłuższy niż 3 lata, co oznacza, że w porównywalnym okresie trzeba będzie je wymienić dwu-, a nawet trzykrotnie częściej niż markowe produkty, których czas działania wynosi 7 lub 10 lat.  Ważną wskazówką dla kupującego może być okres gwarancji jaki producent udziela na urządzenie, który zwykle wynika z okresu eksploatacji czujnika.

Dualny czujnik tlenku węgla i dymu 10SCO z zasilaniem bateryjnym

W chwili obecnej standardem jest 7-letnia gwarancja, jednak najlepsze czujniki mają 10-letnią gwarancję. Kupując czujnik należy zwrócić uwagą na sposób jego zasilania. Coraz większą popularnością cieszą się czujniki zasilane z baterii. Zasilanie bateryjne umożliwia prosty i szybki montaż czujnika w najbardziej optymalnym miejscu oraz zapewnia ochronę również przy zaniku napięcia zasilania w sieci.

Nowe baterie gwarantują co najmniej 12 miesięczną pracę czujnika. Nowością na rynku są czujniki zasilane z wbudowanej baterii niewymagającej wymiany w całym okresie użytkowania. W przypadku wyboru czujników z zasilaniem sieciowym długość kabla zasilającego oraz lokalizacja gniazdka determinuje nam obszar, w którym można zamontować czujnik. Należy również pamiętać, że czujniki zasilane z sieci nie będą działały w przypadku awarii zasiania, a wtedy statystycznie mamy do czynienia w największą ilością zaczadzeń.

Miejsce instalacji czujnika CO

Czujniki CO powinny być instalowane w/lub blisko sypialni oraz we wszystkich pomieszczeniach, w których znajdują się urządzenia mogące być źródłem emisji tlenku węgla. Wybierając miejsca instalacji, należy upewnić się, czy sygnalizację alarmową słychać we wszystkich sypialniach. Większość czujników posiada wbudowane zasilanie bateryjne, dzięki czemu można je zamontować samodzielnie.

W przypadku instalacji na ścianie zalecana wysokość od podłogi powinna wynosić ok. 1.5-1.7 m. Umieszczenie czujnika na takiej wysokości ułatwi jego obsługę. W celu eliminacji fałszywych alarmów, odległość czujnika od potencjalnych źródeł tlenku węgla nie powinna być mniejsza niż 1.5m. Dzięki specjalnie zaprojektowanej obudowie niektóre czujniki mogą być postawione na płaskiej powierzchni. W takim przypadku czujnik powinien być umieszczony na wysokości nie większej niż 1 metr od podłoża, aby zapobiec jego uszkodzeniu w wyniku ewentualnego upadku.

Nie należy instalować czujnika w pobliżu okien, drzwi, klimatyzatorów, wentylatorów sufitowych oraz innych urządzeń wymuszających burzliwy przepływ powietrza oraz w miejscach, w których narażony byłby na nadmierne działanie kurzu, brudu, tłuszczu lub chemikaliów. Czynniki te mogą zakłócić prawidłowe działanie sensora lub całkowicie go zablokować.

Podsumowanie

Musimy uświadomić sobie jak niewiele tak naprawdę potrzeba, by każdy z nas mógł poczuć się bezpiecznej w swoim mieszkaniu lub domu oraz podejmować odpowiednie kroki, aby zapewnić to bezpieczeństwo. Montaż czujników tlenku węgla jest pierwszym krokiem do zapewnienia podstawowej ochrony przeciwpożarowej.

W celu ograniczenia ilości pożarów oraz ich skutków należy dodatkowo wyposażać mieszkania w autonomiczne czujniki dymu, czujniki gazu ziemnego oraz podręczny sprzęt gaśniczy, taki jak gaśnice oraz koce gaśnicze. Taki sposób zabezpieczeń budynków mieszkalnych jest obecnie standardem w krajach zachodnich.