Wentylacja mechaniczna w nowych budynkach – jakich błędów unikać?

Rolą wentylacji mechanicznej jest dostarczanie odpowiedniej ilości świeżego powietrza do budynku i usuwanie z niego powietrza brudnego, zanieczyszczonego.

W odróżnieniu od wentylacji grawitacyjnej, wentylacja mechaniczna działa w sposób kontrolowany – oznacza to, że wpływ na jej intensywność ma użytkownik systemu. Dzięki temu możemy dostosować wydajność wentylacji do aktualnej liczby domowników, zawieszając ją okresowo, np. na czas rodzinnego spotkania. Dzięki temu mamy w pomieszczeniach czyste, filtrowane powietrze, natomiast wilgoć i zanieczyszczenia usunięte zostają na zewnętrz.

Według badań nieprawidłowa wentylacja powoduje złe samopoczucie, problemy zdrowotne, a także zawilgocenie ścian i okien, co często jest przyczyną rozwoju pleśni i grzybów. Niestety, na etapie projektowania lub wykonywania takiej instalacji często popełniane są błędy, które skutkują późniejszą nieprawidłową pracą wentylacji.

Przewymiarowana lub niedowymiarowana centrala wentylacyjna

Każda wentylacja mechaniczna powinna zostać wykonana na podstawie zrealizowanego wcześniej projektu budowlanego domu. Taki projekt powinien zawierać część opisową, w której znajdziemy: obliczenia bilansu powietrza, dane techniczne dobranej centrali, wytyczne materiałowe itp. Natomiast część rysunkowa powinna zawierać sposób prowadzenia oraz trasę kanałów wentylacyjnych, średnice kanałów, lokalizację centrali oraz umiejscowienie czerpni i wyrzutni.

Brak projektu jest często podstawą późniejszych problemów z wentylacją, mianowicie inwestor może się uskarżać zarówno na głośną pracę instalacji, jak i nieprawidłowy rozdział powietrza nawiewanego i wywiewanego czy na zbyt niską wilgotność powietrza. W głównej mierze jest to przyczyna niepoprawnego bilansu powietrza wentylacyjnego.

Warto zwrócić uwagę, że wielkość przepływu strumienia powietrza wentylacyjnego powinna być zgodna z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z późniejszymi zmianami oraz z PN-83/B-03430 – „Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej. Wymagania”.

Często zdarza się, że strumienie powietrza wentylacyjnego są wielokrotnie przekroczone w stosunku do ogólnie przyjętych kryteriów projektowych, co skutkuje dużymi niedogodnościami dla domowników.

Zalecane wymiany powietrza dla poszczególnych pomieszczeń podaje poniższa tabela, która uwzględnia normy oraz zebrane doświadczenie autora.

Warto zwrócić uwagę, że rozdział powietrza w budynkach powinien być ściśle określony na strefy emisji zanieczyszczeń, gdzie robimy wywiew, tj. łazienka, kuchnia itp., oraz strefy powietrza nawiewanego, gdzie są pomieszczenia przeznaczone na pobyt ludzi (pokoje, salon, sypialnie). Z tego względu w pierwszej kolejności należy rozplanować wywiew w budynkach, a dopiero później kompensować wywiewane powietrze punktami nawiewnymi.

Błędem projektowym jest stosowanie nawiewów i wywiewów w każdym pomieszczeniu, co zwiększa bilans powietrza wentylacyjnego oraz projektowanie wywiewu o dużej wydajności w kuchni.

Prawdą jest, że przywołana w artykule norma zakłada: „zwiększenie strumienia objętości powietrza usuwanego z kuchni w czasie jej użytkowania do co najmniej 120 m³/godz.” – jednak realizujemy to poprzez pracujący równolegle okap kuchenny, bez konieczności przewymiarowana centrali wentylacyjnej. Należy pamiętać, że strumienie powietrza powinny się bilansować. Jedna z kilku propozycji bilansowania systemu wentylacji mechanicznej wygląda tak:

Nieprawidłowa lokalizacja centrali wentylacyjnej

Głównym elementem wentylacji mechanicznej jest centrala wentylacyjna, ta z kolei powinna być wykonana w wydzielonym pomieszczeniu technicznym, do którego możemy mieć dostęp w razie kontroli oraz na potrzeby okresowej wymiany filtrów.

Niestety, często zdarza się, że centralę wentylacyjną montujemy w najmniej odpowiednim do tego miejscu. Po pierwsze, należy pamiętać, że w pomieszczeniu, w którym instalowany jest rekuperator, musi być zapewniona temperatura minimum 8°C powyżej zera, niezależnie od warunków panujących na zewnątrz – najlepiej, gdy jest to temperatura pokojowa.

Jeśli centrala wentylacyjna będzie zlokalizowana na strychu nieużytkowym, zadbajmy, aby konstrukcja dachu na tym etapie była zaizolowana. Warto również wykonać dodatkową izolację zarówno rekuperatora, jak i kanałów. Łatwiej udaje się wtedy osiągnąć maksymalny odzysk ciepła, chronimy również kanały przed wykraplaniem się wilgoci na ich powierzchni.

Niewłaściwy dobór kanałów wentylacyjnych

Częstym błędem spotykanym na budowach jest wykonywanie instalacji z niezaizolowanych miękkich przewodów, tzw. typu flex. To cienkie, elastyczne przewody, które w swoim pierwotnym przeznaczeniu miały służyć do podłączenia okapu lub innych odciągów miejscowych. Takie przewody, oprócz tego, że generują duże opory przepływu, to mają nierówną budowę wewnętrzną, co stanowi idealne miejsce na odkładanie się zanieczyszczeń. Z tego względu niewłaściwą praktyką jest stosowanie tego typu przewodów na łączeniach czerpni i wyrzutni oraz kanałów nawiewnych i wywiewnych. Są również podatne na uszkodzenia mechaniczne, co często się zdarza podczas transportu przewodów oraz ich montażu.

Zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem jest wykonanie przewodów w obrębie centrali z rur spiralnych sztywnych ze stali ocynkowanej. Takie przewody należy zaizolować, np. wełną mineralną samoprzylepną, ekranowaną. Zabezpieczamy je akustycznie, przeciwroszeniowo oraz przed stratami ciepła, zwłaszcza jeżeli stosujemy nagrzewnicę wstępną.

Opcjonalnie, zamiast izolowanych kanałów ze stali ocynkowanej i późniejszego izolowania ich wełną mineralną, możemy zdecydować się na zastosowanie prefabrykowanych kanałów ze spienionego polipropyleniu. Tego typu kanały nie wymagają izolacji, ponieważ same w swojej budowie wykonane są z gotowych kształtek styropianowych, np. EPP łączonych mufowo. W najbliższej przyszłości tego typu rozwiązania mogą stać się standardem wykonawczym ze względu na lekkość, niską wagę oraz szybkość montażu.

Brak miejsca na rozprowadzenie przewodów

Projektując system wentylacji mechanicznej, musimy zadecydować, w jaki sposób będziemy chcieć rozprowadzić przewody wentylacyjne. Obecnie największym zainteresowaniem cieszy się wentylacja mechaniczna z rur PeHD, chodzi tu o odcinki nawiewne i wywiewne, które rozprowadza się w pomieszczeniach. Na rynku są przewody o średnicach 50, 75 i 90 mm. Najczęściej stosujemy te o wymiarze 75 mm, można je montować w stropach zalewanych betonem, jak i pod stropem – montowane w suficie podwieszanym.

Elastyczne kanały znacznie łatwiej się układa, jednak powodują one większe opory przepływu, dlatego centrala wentylacyjna musi wyróżniać się odpowiednio dużym sprężem. W wentylacji z kanałów elastycznych nie wykorzystuje się kształtek, np. trójników. Tam funkcję rozdziału powietrza pełnią skrzynki rozdzielcze oraz skrzynki rozprężne, w których montuje się anemostat nawiewny lub wywiewny.

Zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem jest koordynacja projektowa, tzn. projektowanie wentylacji na etapie rysowania architektury i konstrukcji, możemy wtedy swobodnie rozprowadzić przewody, nie martwiąc się o kolizję z belkami konstrukcyjnymi lub wysokością podłogi.

Jeśli wentylacja mechaniczna na etapie projektu budynku została pominięta, trzeba będzie dostosować się do grubości warstw stropowych. Rozwiązaniem jest wykonanie w warstwie izolacji kanałów z polietylenu typu slim – spłaszczonych. Opcjonanie trzeba będzie rozważyć wykonanie sufitu podwieszanego.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!