Wybór orynnowania – jak się do tego zabrać?

Sprawnie działający system rynnowy odprowadza bezpiecznie wodę z dachu, chroniąc w ten sposób ściany zewnętrzne przed zawilgoceniem, a w konsekwencji przed zagrzybieniem, zniszczeniem elewacji, a nawet destrukcją muru. Dlatego też wybierając orynnowanie, należy poświęcić chwilę, aby wykonać kilka obliczeń – nie są skomplikowane, o pomoc możemy poprosić również wykonawcę. Pamiętajmy, że na trwałość i efektywność systemu rynnowego wpływa również jego montaż. Niemniej ważny jest materiał, z którego wykonano rynny i rury spustowe. Oczywiście pod uwagę należy wziąć estetykę wykonania.

Materiał na orynnowanie – ważna decyzja

Śmiało można stwierdzić, że pierwszą kwestią dotyczącą orynnowania jest materiał, z którego zostało ono wyprodukowane. Polscy inwestorzy zazwyczaj decydują się na plastikowe lub stalowe systemy rynnowe. Zaletą rynien i rur spustowych z tworzywa sztucznego (uPVC – utwardzony polichlorek winylu) jest całkowita – niezależnie od panujących warunków – odporność na korozję, sprawdzą się np. na terenach nadmorskich, o ostrym i surowym klimacie. Ponadto ani zarysowania, ani drobne uszkodzenia powierzchni spowodowane, np. przez blisko rosnące drzewa nie wpływają na trwałość orynnowania. Systemy rynnowe z uPVC oferowane są w bardzo wielu kolorach (są barwione w masie), więc bez problemu dobierzemy je do charakteru domu. Nie wymagają także żadnych zabiegów konserwacyjnych. Natomiast ich wadą jest ograniczona odporność na obciążenia i uderzenia, szczególnie w niskiej temperaturze, kiedy to tworzywo sztuczne jest kruche. Trwałość elementów z uPVC wynosi 30-50 lat.

Jak wspomniano, w naszym kraju bardzo często montowane są również stalowe systemy rynnowe. Dominujące kiedyś surowe rynny ocynkowane straciły na popularności, chociaż nadal znajdują się w ofercie producentów. Obecnie powszechnie wybierane jest orynnowanie z blachy obustronnie powlekanej (producenci oferują różne powłoki), czyli zabezpieczonej w ten sam sposób jak blachodachówki. Zastosowane powłoki powodują, że stalowe systemy rynnowe odznaczają się wysoką odpornością na działanie czynników atmosferycznych, trwałością koloru, ponadto z łatwością dobierzemy ich odcień do dachów (nie tylko blaszanych), podbitki czy stolarki okiennej. Orynnowania stalowe charakteryzują się także bardzo dużą wytrzymałością mechaniczną.

Pamiętajmy jednak, że – niestety – nawet najmniejsze zarysowania prowadzą do korozji. Dobra rada: najlepszym wyborem będzie zakup blachodachówek i orynnowania od jednego, rodzimego producenta. W ten sposób nie tylko idealnie dobierzemy odcień wszystkich elementów dachu, ale również zyskamy pewność użycia produktów najwyższej jakości. Wadą rynien stalowych jest większa podatność na korozję przy zarysowaniu powierzchni. Problem ten jednak jest najczęściej rozwiązywany poprzez zastosowanie odpowiedniej powłoki zabezpieczającej. Przykładem jest np. firma Blachy Pruszyński, proponująca w swojej ofercie rynny stalowe powlekane powłoką poliuretanową. Tworzy trwałą barierę przed działaniem czynników zewnętrznych oraz zapobiega utracie koloru z biegiem lat.

Na rynku dostępne są również – mniej popularne – systemy rynnowe z blach cynkowo-tytanowej, miedzianej i aluminiowej. Jednak ich cena jest dużo wyższa niż rynien i rur spustowych ze stali czy PVC, za to są trwalsze.

Kształty rynien – nie tylko półokrągłe

Standardem są rynny o przekroju półokrągłym – skutecznie odprowadzają wodę, są uniwersalne. Jednak to niejedyne rozwiązanie. Możemy również zdecydować się na rynny kwadratowe, prostokątne czy trapezowe – doskonale podkreślą minimalistyczny charakter nowoczesnej bryły domu, sprawdzą się na małych dachach. Ciekawie wyglądają także rynny półeliptyczne, których podstawową zaletą jest dobra przepustowość. Ostatnio modne są tzw. systemy bezokapowe. Sprawdzą się one w przypadku budynków, w których płaszczyzna dachu nie wystaje poza lico ściany zewnętrznej.

Orynnowanie dopasowane do dachu

Wybierając system orynnowania (a także ich rozmieszczenie), pod uwagę powinniśmy wziąć kształt i wielkość połaci dachowych. Nie jest to trudne, o ile kształt dachu jest mało skomplikowany. We współczesnym budownictwie jednorodzinnym dominują dachy dwuspadowe, w których montuje się dwa ciągi rynien – po jednej wzdłuż każdego okapu – oraz zazwyczaj cztery rury spustowe – po jednej w każdym narożniku. Pamiętajmy, że jedna rura spustowa jest w stanie odprowadzić wodę z około 10 mb rynny. Jednak aby orynnowanie prawidłowo funkcjonowało, należy dobrać przekroje rynien i rur spustowych. W tym celu obliczamy tzw. efektywną powierzchnię dachu (EPD) i dopasowujemy do niej elementy orynnowania według katalogu producenta. Wartość EPD uzależniona jest od powierzchni dachu oraz kąta jego nachylenia – woda z dachu o niewielkim nachyleniu spływa wolniej niż z dachu bardzo stromego.

A co zrobić, gdy kształt dachu jest rozbudowany? Najlepiej skorzystać z pomocy fachowca. Może to być wykonawca, ale również w salonie producenta uzyskamy niezbędne informacje. Wystarczy, że doradcy przedstawimy kopię projektu zawierającą zrzuty dachu. Najczęściej standardowe przekroje rynien (100-125 mm) i rur spustowych (90-100 mm) są wystarczające w przypadku domów jednorodzinnych, pod warunkiem, że zamontujemy dodatkowe rury spustowe blisko miejsc, w których woda ulega spiętrzeniu, np. koszach.

Efektywna powierzchnia dachu – jak wyliczyć?

Aby wyliczyć EPD w przypadku dachu stromego, należy skorzystać ze wzoru:

EPD = (W + 1/2H) · L

gdzie:

EPD – efektywna powierzchnia dachu

W – odległość od narożnika dachu do kalenicy, mierzona w poziomie

H – wysokość dachu

L – długość dachu

Dodatkowe elementy orynnowania

Oprócz rynien i rur spustowych oraz niezbędnych elementów służących do montażu orynnowania: haków (rynhaków), narożników (wewnętrznych i zewnętrznych), zaślepek (dekli), muf, sztucerów, obejm czy trójników, warto zamontować dodatkowe detale. I tak, w przypadku gdy orynnowanie narażone jest na duży odbiór wody lub śniegu, sprawdzą się wzmacniające je podciągi. Natomiast w miejscach, gdzie występuje zwiększony odbiór wody, np. w narożnikach lub gdy rynna odbiera wodę z wyżej położnej rury spustowej, np. z mansardy, dobrze zamontować osłony rynien. Przedostawaniu się zanieczyszczeń (np. liści, gałęzi, piasku czy kamieni) do rur spustowych zapobiegną montowane we wpuście koszyczki lub specjalne siatki ochronne. Większe zanieczyszczenia wyłapie czyszczak ulokowany w rurze spustowej. Jeśli zamierzamy gromadzić deszczówkę, to na zakończeniu rury spustowej należy zamontować wyłapywacz wody deszczowej.