Vademecum wykonawcy: płytki ceramiczne na ściany

Podstawowy podział płytek na ścienne i podłogowe powoli zaczyna się zacierać. Gres, będący dotychczas płytką typowo podłogową, coraz częściej można zobaczyć także na ścianach, blatach i elewacjach budynków. Jest to spowodowane uniwersalnością gresu, możliwością idealnego dopasowania koloru na ścianie do tego na podłodze i faktem, że płytki wielkoformatowe produkuje się tylko jako gres. Pomimo tego trendu płytki ścienne nadal pozostają podstawowym materiałem do wykańczania ścian w łazienkach, i nie tylko, bo coraz częściej wkraczają również do innych pomieszczeń w domu, np. salonów. Są bogato zdobione i mają szeroką gamę kolorystyczną, a dzięki dodatkowi materiałów takich jak stal i szkło można uzyskać z ich użyciem wspaniałe efekty dekoracyjne we wnętrzach. Brak wymagań dotyczących ścieralności i antypośliz­gowości pozwala na użycie innych szkliw, dodatków i zdobień, których nie zestawia się z płytkami podłogowymi.

Płytki podłogowe występują w pełnej gamie wymiarów: od 20×20 do 120×240 cm. Płytki ścienne zaś to pełna gama formatów, począwszy od mozaik z małymi elementami, a kończąc na płytkach o boku 90 cm. Wyjątkiem są mozaiki wykonane z gresu.

Montaż płytek różni się w zależności od rodzaju, materiału, z którego jest wykonana oraz jej rozmiaru. Bardzo istotnymi czynnikami są również podłoże, a także miejsce, w którym płytki będą montowane. To kluczowa kwestia przy doborze technologii montażu, hydroizolacji i przygotowania po­wierzchni.

Płytki ścienne – charakterystyka materiału

Płytka ścienna to materiał, który charakteryzuje się wyższą nasiąkliwością, dzięki temu może być stosowany wyłącznie wewnątrz pomieszczeń. Jest on mniej odporny na ścieranie, ma również niższe wymagania w zakresie siły łamiącej i twardości. Podstawowe różnice techniczne pomiędzy płytkami ściennymi a podłogowymi wynikają z rodzaju surowców wykorzystywanych do ich produkcji, niższej temperatury wypału płytki oraz innych rodzajów szkliwa. Mimo to płytki ścienne są materiałem bardzo wytrzymałym, trwałym oraz, pomimo swojej nasiąkliwości, chętnie stosowanym pod prysznicami, oczywiście przy zachowaniu odpowiedniej techniki montażu.

Płytki ścienne są łatwiejsze w obróbce, stąd zauważalne różnice w cenie układania płytek ściennych i podłogowych, które można zaobserwować na rynku glazurniczym. Płytka wypalona w niższej temperaturze jest łatwiejsza do cięcia, otworowania oraz szlifowania. Najnowsze technologie produkcji gresu pozwalają zniwelować te różnice, jednak ogromna część rynku to nadal tradycyjny gres o typowej charakterystyce.

W przypadku płytek ściennych coraz częściej mamy do czynienia z małymi formatami, np. w postaci cegiełek. O ile w przypadku gresów większość produktów podlega rektyfikacji, o tyle oferta płytek ściennych obejmuje dużo większy odsetek płytek kalibrowanych. Proces rektyfikacji polega na mechanicznym oszlifowaniu płytek po ich wypaleniu, aby zagwarantować idealną powtarzalność wymiaru.

Płytki ścienne szkliwione są produkowane według najnowszej technologii monoporozy (jednokrotnego wypału), zgodnie z normą PN-EN 14411. W odróżnieniu od płytek rektyfikowanych, wymiar roboczy płytek ściennych i dekoracji jest równy wymiarowi nominalnemu. Zgodnie z normą ­PN-EN 14411 odchylenie od wymiarów wynosi ±0,5% długości boku (nie więcej niż 2 mm).

Kartony, w których składuje się płytki nierektyfikowane, mają odpowiednie oznaczenia, mówiące o odcieniu płytek oraz grupie wymiarowej. Płytki tego typu mają charakterystyczne surowe krawędzie. Płytki szlifowane w procesie rektyfikacji charakteryzują się natomiast ostrymi krawędziami: szkliwo nie zachodzi w nich na boczną część płytki. W przypadku płytki nierektyfikowanej krawędź często jest wyoblona, a szkliwo pokrywa bok płytki w niewielkim stopniu. Ten fakt ma znaczenie przy fugowaniu płytek rektyfikowanych, ponieważ wymagają one precyzyjnego nakładania fugi, tak aby wypełnić całą szczelinę aż do górnej krawędzi. W przeciwnym wypadku widoczny będzie czerep płytki znajdujący się pod szkliwem.

Zasady montażu płytek ceramicznych

Montaż płytek ściennych i podłogowych jest z technicznego punktu widzenia bardzo podobny. W przypadku płytek ściennych niektóre aspekty techniczne przestają mieć jednak znaczenie. Podstawowa różnica polega na tym, że płytki ścienne po zamontowaniu nie będą narażone na siły związane z komunikacją, tak jak ma to miejsce w przypadku płytek podłogowych. Brak ruchu pieszego na powierzchni pokrytej płytką ścienną pozwala na zastosowanie płytek o innych parametrach, a także innych technik montażu.

Płytka podłogowa musi być podparta klejem na całej powierzchni; pod spodem nie może być pustych przestrzeni mogących się załamać pod wpływem nacisku. Przy płytce ściennej nie jest to aż tak istotne, co jednak nie oznacza, że można je kleić na tzw. placki. Płytka powinna być w całości pokryta klejem i dobrze dociśnięta, aby zapewnić jej trwały montaż.

Dobór kleju do montażu płytek ściennych jest równie istotny, jak w przypadku płytek podłogowych. Należy każdorazowo dobrać materiały montażowe do rozmiaru płytki, grubości warstwy, którą chcemy uzyskać, a także innych istotnych parametrów. Kleje o ograniczonym spływie pozwalają na montaż płytek zarówno od góry, jak i od dołu, w zależności od preferencji glazurnika. Część nowoczesnych klejów może pełnić również funkcję hydroizolatorów, jednak ich stosowanie wymaga umiejętności i specjalistycznego przeszkolenia.

Bardzo często poruszanym problemem jest kwestia montażu płytek ściennych o zwiększonej nasiąkliwości w pomieszczeniach narażonych na wilgoć, a w szczególności pod prysznicem. Wątpliwości budzi przede wszystkim nasiąkliwość płytek i możliwość nagromadzenia się wody w jednym miejscu, a co za tym idzie wsiąknięcia jej pod płytkę. Montaż takich materiałów jest dobrze znany i powszechnie stosowany. Kluczową kwestią jest zapewnienie szczelności okładziny przez dokładne zafugowanie przestrzeni między płytkami, z wypełnieniem całej szczeliny aż do krawędzi płytki. Warto wiedzieć, że nasiąkliwość płytki dotyczy jej czerepu, czyli spodniej części. Warstwa nawierzchniowa, czyli szkliwo, nie jest nasiąkliwa i z łatwością radzi sobie z wodą, o czym świadczy fakt, że tzw. płytki ścienne układa się w basenach. Nieprzepuszczalne szkliwo, dokładne fugowanie oraz odpowiednia hydroizolacja gwarantują bezpieczne użytkowanie takiej okładziny przez wiele lat.

Mówiąc o zastosowaniu płytek ściennych pod prysznicem, warto wspomnieć także o utrzymywaniu ich w czystości. Warunki panujące pod prysznicem są bardzo nietypowe. Duża ilość osadów mineralnych z wody oraz środków czyszczących stwarza bowiem dobre warunki do powstawania zabrudzeń na porowatych powierzchniach. Należy mieć to na uwadze, montując płytki o głębokiej strukturze, płytki typu Lapatto czy nawet ciemne płytki matowe.

Płytki ścienne – szlify 45°

Bardzo popularnym sposobem wykańczania narożników z płytek jest tzw. jolly, czyli szlif krawędzi obu łączących się płytek ściennych pod kątem 45°. Jest to rozwiązanie wymagające umiejętności od wykonawcy i, pomimo szerokiej oferty listew wykończeniowych, najbardziej pożądane przez klientów. Szlif można wykonać ręcznie lub za pomocą specjalistycznych przystawek do elektronarzędzi. Do szlifowania należy używać dobrej jakości tarcz i narzędzi umożliwiających kontrolę obrotów, tak aby uniknąć wyszczerbień w szkliwie. Wyszczerbienia mogą powstać dość łatwo, gdyż płytka powinna być zeszlifowana w jak największym stopniu, tj. jak najbliżej kąta ostrego na krawędzi. Taki szlif istotnie osłabia płytkę i nawet po zafugowaniu narożnik typu jolly jest bardzo narażony na uszkodzenia.

Na rynku dostępne są specjalne listwy wzmacniające naroże, jednak klienci zdecydowanie częściej wybierają łączenie płytka–płytka z jak najmniejszą fugą. W tym miejscu warto wspomnieć o technologii klejenia narożników tego typu. Kluczowe jest pozostawienie odpowiednio szerokiej szczeliny pomiędzy płytkami, tak aby w procesie wiązania kleju płytki się nie stykały. Może to bowiem spowodować poważne pęknięcia płytek i jest błędem wykonawczym. Wypełnienie szczeliny powinno pełnić nie tylko funkcję uszczelnienia i dekoracji, ale również wzmacniać narożnik strukturalnie. Warto rozważyć zastosowanie fugi epoksydowej: twardszej i bardziej wytrzymałej niż fuga cementowa. Szlifowanie krawędzi płytek jest procesem trudnym, wymagającym doświadczenia i precyzji.

Płytki wielkoformatowe

Rozwój formatów płytek nie dotyczy wyłącznie segmentu gresów podłogowych, ale również płytek ściennych, ponieważ duże formaty na podłogach doskonale komponują się z dużymi płytkami ściennymi. Dlatego producenci mają w swojej ofercie coraz większe formaty płytek na ściany, np. 33×90 cm. Taki format można już zaklasyfikować jako płytkę wielkoformatową, wymagającą specjalistycznych produktów do montażu. Podstawowy klej do płytek pozwala na montaż okładzin o rozmiarze nieprzekraczającym 60 cm długości boku. Kleje o większej odkształcalności pozwalają na montaż płyt o boku 100 cm oraz większych, w zależności od ich specyfiki. Niewłaściwe jest myślenie, że stosowanie klejów odkształcalnych (błędnie nazywanych elastycznymi) dotyczy tylko płytek podłogowych układanych na jastrychach cementowych i ogrzewaniu podłogowym. Również okładziny ścienne należy montować na kleju o odpowiednich parametrach, aby uniknąć ewentualnych odspojeń, pęknięć itp.

Płytki heksagonalne

Płytki heksagonalne nadal są bardzo popularnym rozwiązaniem, wykorzystywanym w wielu projektach. Taki kształt płytek może być wyzwaniem w przypadku szlifów 45° i obudowy narożników, ale przeglądając strony internetowe, możemy trafić na wiele przykładów doskonałych umiejętności glazurników, tworzących z heksagonów nawet obudowy urządzeń sanitarnych w łazience. Warto zaznaczyć, że taka praca jest bardzo trudna, a więc i kosztowna.

Inne wyzwanie, przed którym może nas postawić kładzenie małych płytek, to bardzo głęboka struktura lub wręcz grafika 3D w połączeniu z matowym albo satynowym wykończeniem. O ile położenie płytki nie powinno nastręczać problemów, to fugowanie może być już trudnym i żmudnym procesem. Konieczny będzie test fugi i sprawdzenie, jak trzymają się takiej powierzchni zabrudzenia.

Płytki o głębokiej strukturze lub falach na powierzchni nastręczają problemów w trakcie montażu elementów takich jak toaleta lub umywalka. Ich falowana powierzchnia nie pozwala bowiem na uzyskanie idealnie równej szczeliny pomiędzy okładziną a montowanym elementem. Próby wykończenia styku tych materiałów silikonem często wyglądają nieestetycznie i nie zadowalają klientów. Jest to problematyczne również ze względu na nacisk miejscowy, który taki element wywiera na wystające elementy płytki. Najlepszym sposobem jest unikanie układania takich płytek w newralgicznych miejscach lub wklejenie jednej płaskiej płytki jako bazy do montażu.

Płytki cegiełki

W ostatnim czasie płytki w formacie cegiełki przeżywają prawdziwy renesans. W wielu miejscach płytki o mniejszych rozmiarach sprawdzają się dużo lepiej niż jednolita wielka płyta. Płytki cegiełki doskonale prezentują się jako wypełnienie różnego rodzaju wnęk, pas między szafkami w kuchni lub element typowo dekoracyjny. Nie jesteśmy skazani na stosowanie białej cegiełki lub imitacji kamienia łupanego. Obecnie płytki typu cegła występują w wielu kolorach i rodzajach wykończenia. Z reguły są to materiały nierektyfikowane, mają więc delikatne różnice wymiarowe. Jest to celowy zabieg, mający na celu wyeliminowanie wrażenia nienaturalnej symetrii. Z tego powodu do cegiełek stosuje się szerokie spoiny, których próżno szukać we wnętrzach z płytami wielkoformatowymi. W przypadku tego rodzaju płytek fuga odgrywa bardzo ważną rolę dekoracyjną, dlatego warto właściwie dobierać kolorystykę. Obróbka tego typu płytek jest dużo łatwiejsza, gdyż są one w większości wykonane z ceramiki ściennej.

Płytki szklane

Są to w większości wieloelementowe grafiki dekoracyjne gotowe do zamontowania. Podstawą do ich wyprodukowania są tafle szkła grubości 6–8 mm z naniesioną od spodniej strony kolorową grafiką. Podczas układania takich dekoracji należy mieć świadomość kilku ważnych cech produktu.

Szkło zastosowane do produkcji dekoru nie jest hartowane. Oznacza to, że możemy taką płytkę w dowolny sposób obrabiać, szlifować i ciąć. W przypadku szkła hartowanego jakakolwiek obróbka jest niemożliwa z uwagi na krystaliczną strukturę uzyskiwaną w procesie hartowania. Cięcie dekoru, podobnie jak cięcie zwykłej tafli szkła, wymaga wprawy, dlatego wykonawcy często nie chcą się tego podejmować i zlecają takie usługi firmom szklarskim. Do cięcia szkła stosuje się nożyki z ostrzem wolframowym, działającym na podobnej zasadzie co maszynka do cięcia płytek ceramicznych. Otworowanie jest możliwe, wykonuje się je wiertłami do szkła lub koronkami, z których wiele opisywanych jest przez producentów jako narzędzia do obróbki zarówno szkła, jak i ceramiki.

Stosując dekoracje ścienne, należy zwrócić szczególną uwagę na ich sposób montażu. Farba zastosowana do pokrycia spodniej warstwy może reagować z minerałami zawartymi w typowych cementowych klejach do płytek ceramicznych. Skutkuje to powstaniem plam i przebarwień grafiki. Z tego powodu zaleca się montowanie dekoracji szklanych wyłącznie na klejach do luster. Klej należy nanieść na dekor w postaci pasków, a także obwodowo, aby zapewnić szczelność okładziny. Do uszczelnienia dekorów można użyć silikonu lub drobnoziarnistej fugi nałożonej, aby nie uszkodzić powierzchni dekoru. Dotyczy to również dekoracyjnych listew oraz mozaik szklanych.

Mozaika ścienna

Mozaiki składają się z wielu drobnych elementów zespolonych na siatce z papieru lub sztucznego materiału. Większość mozaik jest z wierzchu pokryta folią, która ma na celu stabilizowanie i zabezpieczanie elementów. Pozostawienie jej na czas klejenia ułatwia pracę i sprawia, że nie przesuwają się one względem siebie. Ewentualne przemieszczenia można skorygować za pomocą krzyżyków zastosowanych od czoła płytki.

Mozaika ścienna to jedyny rodzaj okładziny pozwalający na glazurowanie powierzchni zaokrąglonych oraz łuków. Nie każda mozaika nadaje się jednak do takich zastosowań. Niektóre nie są projektowane w klasycznym układzie siatki, ale składają się z rombów lub innych kształtów zbliżonych do diamentu, co sprawia, że układanie ich na łuku uwidacznia masę płytki znajdującej się pod szkliwem i często uniemożliwia uzyskanie gładkiej powierzchni, nawet po zafugowaniu.

Do produkcji mozaik używa się wielu materiałów: gresu, ceramiki, szkła, lustra, stali nierdzewnej, a nawet kamienia naturalnego. Każdy z nich ma inne właściwości i trzeba o tym pamiętać podczas montażu i fugowania.

Mozaiki szklane są produkowane ze szkła niehartowanego, co umożliwia jego obróbkę, choć z powodu znacznego stopnia trudności należy jej unikać. Mozaiki z elementami metalowymi wymagają delikatnego fugowania, podobnie jak elementy lustrzane.

Które płytki będą pasowały do Twojego wnętrza? Napisz w komentarzu!

Porady budowlane oraz aranżacja wnętrz – dwa razy w tygodniu! Zapisz się na newsletter »