Wybrane aspekty wymagań zasilaczy stosowanych do urządzeń przeciwpożarowych
Jak powinien działać skuteczny system oddymiania? fot. Adobe Stock
Eliminowanie błędów, uzyskanie i utrzymanie niezawodności urządzeń ppoż. jest szczególnie trudne, gdyż większość z nich to systemy tworzące funkcjonalną całość, w skład których wchodzi wiele urządzeń dostarczanych przez różnych dostawców z różnych branż. System taki spełni swoją funkcję pod warunkiem, że wszystkie jego elementy pracują prawidłowo i są ze sobą kompatybilne. Przykładem takich systemów są systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła (do których zalicza się system oddymiania).
Zobacz także
Tomasz Łukaszewski Bierna ochrona przeciwpożarowa budynków
Już na etapie projektowania budynku należy we właściwy sposób zaplanować zabezpieczenia przeciwpożarowe obiektu. Obok czynnego zabezpieczenia przeciwpożarowego, którego celem jest minimalizacja skutków...
Już na etapie projektowania budynku należy we właściwy sposób zaplanować zabezpieczenia przeciwpożarowe obiektu. Obok czynnego zabezpieczenia przeciwpożarowego, którego celem jest minimalizacja skutków powstałego już pożaru, projekt powinien uwzględniać bierną ochronę przeciwpożarową budynku, mającą za zadanie spowolnić niekontrolowane rozprzestrzenianie się ognia, a w efekcie przyczynić się do tego, aby budynek był w stanie obronić się sam przed pożarem.
mgr inż. Monika Hyjek Jak spełnić wymagania przeciwpożarowe na poddaszu użytkowym?
Poddasza użytkowe często przeznacza się na cele mieszkalne lub biurowe, szczególnie w przypadku budynków niskich lub średniowysokich. W domach mieszkalnych najczęściej wykorzystywane są jako sypialnie...
Poddasza użytkowe często przeznacza się na cele mieszkalne lub biurowe, szczególnie w przypadku budynków niskich lub średniowysokich. W domach mieszkalnych najczęściej wykorzystywane są jako sypialnie lub przestrzeń rekreacyjno-wypoczynkowa. W małych hotelach czy pensjonatach na poddaszach umieszcza się pokoje gościnne, a w niewielkich budynkach użyteczności publicznej aranżuje się je jako biura. Niezależnie od wyboru jednej z tych możliwości, przy budowie obiektu z takim poddaszem należy pamiętać...
OSPEL Elegancja w detalu – ramki szklane do osprzętu elektrycznego
Wnętrza domów stają się coraz bardziej wyrafinowane, a detale pełnią kluczową rolę w kreowaniu niepowtarzalnego stylu. Jednym z najnowszych trendów w branży osprzętu elektrycznego są szklane ramki, które...
Wnętrza domów stają się coraz bardziej wyrafinowane, a detale pełnią kluczową rolę w kreowaniu niepowtarzalnego stylu. Jednym z najnowszych trendów w branży osprzętu elektrycznego są szklane ramki, które nie tylko pełnią funkcję praktyczną, ale także dodają elegancji i nowoczesności pomieszczeniom.
Niezawodność urządzeń ppoż.
Ta forma koncepcji ochrony przeciwpożarowej ma swoje zalety, ale nie możemy zapominać, że żadne urządzenia nie są wolne od wad. Jedną z istotnych wad jest m.in. konieczność dostarczania energii elektrycznej w warunkach, w których stabilność parametrów pracy nie jest w pełni zagwarantowana. Brak zasilania lub niedostateczne parametry zasilania może wywołać dość istotne dysfunkcje, a nawet przyczynić się do stworzenia zagrożenia. Skuteczny system oddymiania oczekuje, że urządzenia takie jak m.in. klapy dymowe, kurtyny dymowe, wentylatory oddymiające, bramy napowietrzające wykonają swoje zadania w konkretny sposób w określonym czasie i sekwencji.
Brama napowietrzająca
Jednym z przykładów, gdzie pozornie drobne niedopatrzenie może być powodem dysfunkcji całego systemu, jest brama napowietrzająca służąca do udrożnienia dolotu powietrza kompensacyjnego, niezbędnego do zapewnienia skuteczności oddymiania.
Czytaj też: Bierna ochrona ppoż. – przepusty i piony instalacyjne oraz przewody wentylacyjne
W znaczącej większości rozpowszechnionych systemów oddymiania grawitacyjnego oddymianie jest nieskuteczne w przypadku braku kompensacji powietrza i gazów pożarowych. Z tego powodu na skuteczność oddymiania znaczący wpływ ma zagwarantowanie dopływu świeżego powietrza, czego przykładem może być system otwarcia bramy.
W kontekście powyższego otoczenia zapewnienie zasilania napędu bramy, w tym zastosowanie zasilacza z zachowaniem warunków certyfikacji jest niezwykle istotne. Jest to obszar, który jest nadal dość często bagatelizowany, w szczególności w aspektach formalnych. W sytuacji systemów oddymiania mechanicznego brak zagwarantowania dopływu powietrza może doprowadzić do stworzenia poważnego zagrożenia, a nawet do katastrofy budowlanej. Zastosowanie do zasilania napędu bramy UPS-ów bez znaku CNBOP-PIB i Świadectwa Dopuszczenia wydanego przez Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej (CNBOP-PIB) jest poważnym błędem.
Kompatybilność funkcjonalna, elektryczna i mechaniczna całego systemu jest podstawą do tego, aby urządzenia działały sprawnie i nie przyczyniały się do dysfunkcji systemu, a nawet do spowodowania zagrożeń. Akumulator jest jednym z kluczowych elementów zasilaczy, którego jakość ma znaczący wpływ na niezawodność w dostawie energii elektrycznej. W doborze akumulatorów oraz ich weryfikacji trzeba być bardzo czujnym z uwagi na aspekty dotyczące wątpliwej jakości akumulatorów na wolnym rynku.
Należy podkreślić, że istotnym elementem zasilacza jest jego instrukcja instalacji oraz dokumentacja techniczna. W tych dokumentach zapisanych jest wiele obostrzeń dot. instalacji i eksploatacji. Zgodnie z paragrafem 9 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, zarówno brama wraz z zasilaczem, jak i sam zasilacz są urządzeniami przeciwpożarowymi, w związku z tym, zgodnie z paragrafem 3 ust. 3, przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne powinny być przeprowadzane w okresach ustalonych przez producenta, nie rzadziej jednak niż raz w roku.
Przegląd urządzeń
Kluczowym zaś zagadnieniem jest zakres przeprowadzanego przeglądu. Choć obowiązkiem sprawdzenia objęty jest cały zasilacz z napędem i z bramą, to powstaje pytanie m.in., jak sprawdzić, czy kluczowy element, jakim jest akumulator, nadal utrzymuje swoje właściwości. Sprawdzenie parametrów akumulatora w obiekcie jest praktycznie niemożliwe do wykonania. Wykonanie pełnych testów akumulatora to czas około kilkunastu godzin, a czasem i dni. Stąd wydaje się najbardziej praktyczne dokonanie wymiany pakietu akumulatorów i dokonanie sprawdzenia w miejscu, w którym mamy do tego lepsze warunki, czyli np. warsztat ze stanowiskiem do sprawdzenia akumulatorów.
Przy dokonaniu próby sprawdzenia niezbędna jest odpowiedź na pytanie: jakie warunki brzegowe należy przyjąć jako akceptowalne? Wbrew pozorom odpowiedź na to pytanie nie jest łatwa, gdyż dokonanie sprawdzenia wszystkich parametrów w różnych warunkach jest po prostu niemożliwe lub nie znajduje uzasadnienia ekonomicznego. Należy zadać sobie pytanie: co powinienem sprawdzić, aby potwierdzić sprawność akumulatora lub podjąć decyzję o wymianie na nowy?
Zasilacz zanim zostanie poddany procedurze dopuszczenia w CNBOP-PIB musi zostać scharakteryzowany w zakresie kilku parametrów, m.in. minimalnym napięciu baterii akumulatorów, przy jakim zasilacz jeszcze dostarcza energię na wyjściu niezbędną do zasilania urządzenia, oraz maksymalny prąd na wyjściu. Spadek napięcia na zaciskach baterii akumulatorów poniżej określonej wartości powoduje przerwę zasilania. Poziom napięcia pojedynczego akumulatora o napięciu znamionowym 12 V, w którym następuje odłączenie wyjść przez moduł sterowania, może być nawet na poziomie 10 woltów. Jeżeli akumulatory uległy starzeniu, wówczas może się okazać, że awaria zasilacza zostanie ujawniona dopiero w trakcie alarmu pożarowego. Takiej sytuacji musimy uniknąć.
Żywotność akumulatora
Na proces starzenia ma wpływ wiele czynników, warunki użytkowania, temperatura eksploatacji, ilość cykli ładowania, sposób ładowania. Z tego powodu nie można określić żywotności baterii akumulatorów do wszystkich sposobów użytkowania. Zasilacze spełniające wymagania świadectwa dopuszczenia CNBOP-PIB muszą być wyposażone w kontrolę rezystancji wewnętrznej, której celem jest wykrycie uszkodzenia akumulatora.
Norma EN 12101-10 tego nie wymaga, ale Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji stanowi takie wymaganie jako obowiązkowe – ma to na celu obniżenie ryzyka długotrwałego uszkodzenia akumulatora. Choć to wymaganie ma sens, to należy jednak pamiętać, że pomiar rezystancji wewnętrznej akumulatora przez zasilacz nie daje nam pełnej gwarancji, że akumulator nadaje się jeszcze do dalszej eksploatacji i utrzyma swoje parametry do czasu przeprowadzenia kolejnego sprawdzenia. Pomiar pojemności akumulatora przy znamionowym obciążeniu jest niemal jedyną metodą na potwierdzenie, że akumulator jest nadal sprawny.
Żywotność akumulatora podana przez producenta w karcie katalogowej nie może być przenoszona wprost na warunki użytkowania zasilaczy przeciwpożarowych, to parametr normowy, który ma na celu ułatwić porównanie akumulatorów, a nie stanowi parametru, na podstawie którego dobiera się czas eksploatacji akumulatora. W większości przypadków czas ten jest o wiele krótszy z uwagi na to, że warunki eksploatacji akumulatorów odbiegają od warunków laboratoryjnych. Nawet przy pojemności akumulatora deklarowanej przez producenta mogą pojawić się przepisy zmieniające parametry znamionowe.
Podsumowanie
Zastosowanie do zasilania napędu bramy UPS-ów bez znaku CNBOP-PIB i Świadectwa Dopuszczenia wydanego przez Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej (CNBOP-PIB) jest poważnym błędem formalnym. Stosowanie niecertyfikowanych UPS-ów do zasilania napędów bram napowietrzania jest niezgodne z obowiązującymi przepisami prawa. Zasilacz ze Świadectwem Dopuszczenia to formalny warunek konieczny, ale niewystarczający.
W kolejnych wydaniach „Eksperta Budowlanego” będziemy kontynuowali poruszaną w artykule tematykę
