Jakość powietrza w Polsce – pytania i odpowiedzi
Jakość powietrza w Polsce – pytania i odpowiedzi, fot. www.freeimages.com
Smog to nic innego jak powietrze zanieczyszczone przez drobne i bardzo drobne cząstki pyłu związane z cząstkami wody. Wynika z emisji do powietrza zanieczyszczeń pyłowych i gazowych oraz reakcji zachodzących w powietrzu w powiązaniu ze zjawiskami meteorologicznymi. Dlatego występuje najczęściej w okresie jesienno-zimowym, kiedy rozpoczyna się sezon grzewczy, a jednocześnie pogorszają się warunki pogodowe – spada temperatura powietrza, wzrasta wilgotność, przeważają pochmurne dni i występują mgły.
Zobacz także
Redakcja news Czyste Powietrze – ważny program, niewielkie efekty
NIK przeanalizował działanie i skutki programu rządowego „Czyste Powietrze”. Zdaniem Izby przy takim tempie realizacji programu, kluczowego dla poprawy jakości powietrza w Polsce, na osiągnięcie zaplanowanych...
NIK przeanalizował działanie i skutki programu rządowego „Czyste Powietrze”. Zdaniem Izby przy takim tempie realizacji programu, kluczowego dla poprawy jakości powietrza w Polsce, na osiągnięcie zaplanowanych efektów trzeba będzie poczekać cztery lata dłużej niż planowano – do 2033 r.
Joanna Ryńska Pompy ciepła w programie „Czyste Powietrze”
Program „Moje Ciepło” pozwala uzyskać dofinansowanie do zakupu pomp ciepła – gruntowych, powietrze/woda i powietrze/powietrze – montowanych w nowych domach, pod warunkiem spełnienia przez budynek standardu...
Program „Moje Ciepło” pozwala uzyskać dofinansowanie do zakupu pomp ciepła – gruntowych, powietrze/woda i powietrze/powietrze – montowanych w nowych domach, pod warunkiem spełnienia przez budynek standardu energetycznego wyższego niż WT 2021. Program ten promuje budynki o niskich kosztach eksploatacyjnych i w standardzie bezemisyjnym, który za kilka lat będzie obowiązkowy dla wszystkich nowych obiektów. Urządzenia, które mogą być przedmiotem dotacji, muszą spełnić także określone wymagania techniczne.
Krystyna Stankiewicz news Ruszył program Czyste Powietrze+
Jest to modyfikacja funkcjonującego już rządowego programu „Czyste Powietrze”, której celem jest przede wszystkim zwiększenie jego dostępności dla osób o niskich dochodach.
Jest to modyfikacja funkcjonującego już rządowego programu „Czyste Powietrze”, której celem jest przede wszystkim zwiększenie jego dostępności dla osób o niskich dochodach.
Kiedy pojawia się problem smogu?
Ze smogiem możemy mieć do czynienia w zasadzie od początku jesieni, najczęściej podwyższone stężenia zanieczyszczeń obserwuje się już w październiku czy listopadzie, kiedy spada temperatura powietrza i wzrasta emisja pochodząca z indywidualnego ogrzewania budynków.
Dlaczego smog jest niebezpieczny dla naszego zdrowia?
Smog stanowi zagrożenie dla zdrowia ludzi ze względu na dużą koncentrację szkodliwych cząstek w powietrzu. Przebywanie na zewnątrz w warunkach wysokiego stężenia zanieczyszczeń może prowadzić do pojawienia się alergii oraz astmy, wywołać niewydolność oddechową, zwłaszcza u osób chorych, małych dzieci czy osób starszych. Długotrwałe narażenie na wdychanie zanieczyszczonego powietrza może skutkować chorobami układu krwionośnego oraz serca, a nawet chorobami nowotworowymi.
Jakie składniki smogu są najbardziej szkodliwe?
Przede wszystkim są to pyły zawieszone, szczególnie te najdrobniejsze cząstki o średnicy poniżej 2,5 mikrometra, które mają możliwość przedostawania się wraz z wdychanym powietrzem do płuc, a następnie do naszego krwioobiegu. Jednak to nie sam pył jest największym zagrożeniem dla naszego zdrowia, ale substancje, które się na nim osadzają i w wraz z nim wnikają do naszego organizmu, przede wszystkim metale ciężkie i benzo(a)piren.
Skąd się bierz benzo(a)piren i jaki ma wpływ na nasz organizm?
Benzo(a)piren to organiczny związek chemiczny z rodziny wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych zwanych WWA. Związki WWA wykazują działania kancerogenne, a więc mogą przyczyniać się do powstawania chorób nowotworowych, oraz mutagenne, które mogą powodować powstawanie wad genetycznych. Występowanie tych związków w pyle zawieszonym jest ściśle powiązane ze spalaniem paliw stałych, odpadów czy resztek roślinnych w niskich temperaturach i przy zbyt niskim dostępie tlenu w palenisku.
Jak możemy chronić siebie i naszych bliskich?
W dniach ze złą jakością powietrza powinno się ograniczyć intensywny wysiłek fizyczny na zewnątrz. Osoby chore, starsze, kobiety w ciąży oraz małe dzieci, aby unikać negatywnych skutków związanych z zanieczyszczeniem powietrza, powinny w ogóle unikać przebywania na zewnątrz. Aby chronić siebie i bliskich, trzeba także ograniczyć wietrzenie pomieszczeń i zapobiegać zwiększaniu zanieczyszczenia, np. nie palić w kominku czy dekoracyjnym piecyku, jeśli nie jest on jedynym źródłem ciepła.
Szczególnie ważne dla osób, które opalają swoje domy paliwami stałymi (węgiel/drewno), jest, aby paliwa spalane w piecach grzewczych były jak najwyższej jakości.
Jak walczyć ze smogiem?
Każdy z nas może aktywnie przyczyniać się do poprawy jakości powietrza poprzez wybieranie sposobów ogrzewania gospodarstw domowych, które w jak najmniejszym stopniu szkodzą środowisku oraz korzystanie z ekologicznych środków transportu: rower, transport publiczny, spacer. Bardzo ważnym działaniem jest też zwiększanie świadomości ekologicznej u naszych bliskich.
Skąd wziąć informacje o aktualnym stanie powietrza? Kiedy stężenia zanieczyszczeń zagrażają naszemu zdrowiu?
Informacje o aktualnym stanie jakości powietrza możemy znaleźć na portalu www.powietrze.gios.gov.pl/pjp/ i w aplikacji mobilnej „Jakość powietrza w Polsce” GIOŚ. Publikowane są tam jednogodzinne wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5, ozonu, dwutlenku azotu, dwutlenku siarki, benzenu i tlenku węgla ze stacji monitoringu jakości powietrza w Polsce. W sytuacjach podwyższonych stężeń zanieczyszczeń, na podstawie tych pomiarów, Główny Inspektorat Ochrony Środowiska wydaje i przekazuje do Wojewódzkich Centrów Zarządzania Kryzysowego informacje o ryzyku lub o wystąpieniu przekroczenia poziomu informowania lub alarmowego substancji w powietrzu.
Informacje te są następnie rozpowszechniane poprzez narzędzia i systemy ostrzeżeń, a w przypadku ryzyka przekroczenia poziomu alarmowego dla pyłu zawieszonego PM10 powiadomienia do mieszkańców są przesyłane również poprzez smsy wysyłane przez Rządowe Centrum Bezpieczeństwa.
Ile stacji monitoringu jakości powietrza jest w Polsce i jakich informacji mogą nam dostarczyć?
W 2022 r. w Polsce funkcjonuje 285 stacji pomiarowych, w tym 209 stacji automatycznych lub automatyczno-manualnych, z których jednogodzinne wyniki udostępniane są na bieżąco na portalu „Jakość powietrza” i w aplikacjach mobilnych GIOŚ. Pozostałe to stacje manualne mierzące stężenia pyłu zawieszonego PM10 lub/i pyłu zawieszonego PM2,5. Przy czym część filtrów, na których gromadzony jest pył PM10, jest następnie analizowana w Centralnym Laboratorium Badawczym GIOŚ pod katem zawartości benzo(a)pirenu oraz metali ciężkich.
Wyniki z pomiarów manualnych udostępniane są na portalu po około 1–1,5 miesiąca od poboru próby. Po zakończeniu każdego roku kalendarzowego, na podstawie zgromadzonych danych pomiarowych, Główny Inspektor Ochrony Środowiska dokonuje rocznej oceny jakości powietrza dla 12 substancji określonych rozporządzeniem, a wyniki tych ocen, w terminie do 30 kwietnia, przekazuje w postaci raportu właściwemu zarządowi województwa. Na ich podstawie zarząd województwa opracowuje i wdraża program ochrony powietrza w województwie dla stref, w których zanotowano przekroczenia norm jakości powietrza.
Jak działają programy ochrony powietrza?
Program ochrony powietrza nakłada szereg obowiązków na organy administracji, podmioty korzystające ze środowiska oraz inne jednostki organizacyjne szczebla wojewódzkiego, powiatowego i gminnego, a także osoby fizyczne, których celem jest osiągnięcie i utrzymanie na danym obszarze norm jakości powietrza. Do takich działań zalicza się m.in.:
- wymianę źródeł ogrzewania na nisko- lub bezemisyjne,
- promowanie odnawialnych źródeł energii,
- działania na rzecz niskoemisyjnego transportu,
- programy edukacyjne i informacyjne itd.
Aby cele programów ochrony powietrza były osiągane, niezbędne jest wykonywanie zadań wynikających z harmonogramu ich realizacji. Wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska kontrolują zarówno przygotowywanie tych programów, jak i ich realizację.
Źródło: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska
