Wymiana pokrycia dachowego – jakie materiały wybrać, jak przeprowadzić remont dachu?

Remont dachu to poważne przedsięwzięcie, które dezorganizuje życie domowników i jest kosztowne. Nic więc dziwnego, że często przesuwamy go w czasie. Jednak lepiej z tym nie zwlekać, ponieważ uszkodzone pokrycie dachowe może spowodować poważne szkody w konstrukcji budynku, a ich naprawa mocno nadszarpnie nasz domowy budżet. Pamiętajmy, że wymiana pokrycia wiąże się nie tylko z wyborem i kupnem materiału pokryciowego oraz zatrudnieniem dekarza.

O skali remontu decyduje stan wszystkich warstw dachu, a szczególnie więźby. Ich ocenę powinien przeprowadzić fachowiec, który posiada niezbędną wiedzę i doświadczenie. Specjalista określi dokładnie zakres prac, podpowie najlepsze rozwiązania oraz skoryguje nasze pomysły.

Konstruktor jest także niezbędny, gdy chcemy lekkie pokrycie dachowe wymienić na cięższe – niezbędne są w tym przypadku obliczenia dotyczące wytrzymałości więźby.

Jeśli nie jest to możliwe, konieczne będzie wzmocnienie konstrukcji drewnianej, jej wymiana lub rezygnacja z ciężkiego pokrycia dachowego. A może warto przy okazji wymiany pokrycia dachowego zmienić kształt dachu, kąt nachylenia połaci lub zaadaptować poddasze na cele mieszkalne?

Jednak o tym nie możemy decydować sami, a ponadto musimy dopełnić niezbędnych formalności.

Remont dachu zgodnie z prawem

Prawo budowlane w naszym kraju ostatnio dość często się zmienia. Jeśli nie mamy pewności, czy remont dachu możemy jedynie zgłosić, czy musimy uzyskać pozwolenie na budowę, upewnijmy się w odpowiednim wydziale w starostwie lub nadzorze budowlanym. Samowola budowlana to spore i kosztowne problemy.

Dzisiaj, zgodnie z obowiązującym prawem, roboty budowlane, które polegają na odtworzeniu stanu pierwotnego (także z użyciem innym materiałów), zaliczane są jako remont. Tak więc wymiana wyłącznie pokrycia dachowego (bez naruszania więźby) jest remontem i nie musimy tego zamiaru zgłaszać w urzędzie. Ale jest jedno ale… Wizyty w urzędzie możemy uniknąć, gdy odnawiany dom można wybudować według obowiązujących obecnie przepisów, czyli że można go wybudować na podstawie zgłoszenia, a to znaczy, że obszar oddziaływania inwestycji nie wykracza poza granice działki inwestora. Niestety, w każdym innym przypadku, np. gdy wymieniamy dach tylko na połówce bliźniaka – koniecznie zamiar remontu musimy zgłosić w starostwie. Co ważne, składamy go minimum 21 dni przed rozpoczęciem robót.

Inaczej sprawa wygląda, gdy prace zmieniają parametry techniczne lub użytkowe domu. Na przykład wymiana więźby dachowej, wstawienie okna dachowego, nadbudowa czy dobudowa lukarny definiowane są już jako przebudowa, którą należy zgłosić w urzędzie. Ponadto do zgłoszenia należy dołączyć projekt przebudowy przygotowany przez specjalistę z uprawnieniami.

Natomiast jeśli przebudowa dachu spowoduje powiększenie obszaru oddziaływania budynku na sąsiednie działki, to musimy uzyskać pozwolenie na budowę. Jest ono również niezbędne, gdy zamierzamy wymienić pokrycie dachowe na budynku wpisanym do rejestru zabytków lub objętym ochroną konserwatorską.

Pamiętajmy jeszcze o sprawdzeniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (MPZP), a jeśli go nie ma, to warunków zabudowy. W dokumentach tych znajdują się m.in. zapisy, które narzucają kształt, kolor dachu czy materiał pokryciowy – musimy się do nich dostosować.

Wymiana pokrycia dachowego – jakie mamy możliwości?

Ciężar starego pokrycia ma znaczący wpływ na wybór nowego materiału. I tak płyty azbestowe możemy zastąpić płytami włókno-cementowymi lub panelami blaszanymi. Zamiast papy możemy ułożyć ważące prawie tyle samo gonty bitumiczne.

Gdy więźba nie jest zniszczona, blachodachówkę możemy wymienić na nową, tak samo postępujemy w przypadku dachówek lub zastępujemy je lżejszymi pokryciami z blachy.

Często stosowanym rozwiązaniem w przypadku papy, gontów bitumicznych lub niekiedy blachy płaskiej jest montaż nowego pokrycia na starym – oczywiście, jeśli jest ono w dobrym stanie oraz więźba dachowa jest wystarczająco mocna.

Jako nowe pokrycie świetnie sprawdzi się lekka blachodachówka. W takich przypadkach zwiększa się obciążenie konstrukcji. Jednak istotne dla obciążenia dachu jest to, czy stare pokrycie zamontowane jest na łatach, czy na sztywnym poszyciu i czy nowe wymaga pełnego deskowania, czy wykonania rusztu z łat i kontrłat.

Decyzję o położeniu nowego pokrycia na starym powinien podjąć konstruktor. Jego opinia jest również niezbędna, gdy zamierzamy lekkie pokrycie zastąpić cięższym – oceni on, czy więźba wytrzyma dodatkowe obciążenie, a w razie potrzeby zaproponuje sposób jej wzmocnienia. Niemniej jednak, gdy więźba jest mocna i stare pokrycie dobrze się trzyma, nie musimy go demontować – zaoszczędzimy na robociźnie i utylizacji – tylko ułożyć na nim nowy materiał. Pamiętajmy, że nowe pokrycie możemy układać wyłącznie na równym podłożu.

O ile w przypadku papy czy gontów zlikwidowanie nierówności nie jest trudne, to blacha jest dość problematyczna. Oczywiście możemy zbić rąbki, ale jest to dość pracochłonne zajęcie.

Innym rozwiązaniem jest pokrycie blachy na wysokość rąbków polistyrenem, który jednocześnie ociepli dach. Układając na dachu kolejne warstwy papy, nie rezygnujmy z papy podkładowej i przymocujmy ją mechanicznie do podłoża.

Wierzchnią warstwę zazwyczaj stanowi papa termozgrzewalna. Na starej papie można ułożyć również łaty oraz kontrłaty i dach wykończyć dachówką, blachodachówką czy innymi materiałami, które można układać na drewnianym ruszcie.

Materiały na dach – co wybrać?

Wybór materiałów pokryciowych na naszym rynku jest spory. Jednak zazwyczaj inwestorzy stawiają na dachówki cementowe lub ceramiczne oraz blachodachówki.

Blachodachówki. Jeśli stan więźby na to pozwala lub nie chcemy wzmacniać konstrukcji, możemy wybrać lekkie pokrycie z blachodachówki. Zazwyczaj pokrycie to ma ocynkowany stalowy rdzeń obustronnie pokryty powłokami zabezpieczającymi je przed korozją i zniszczeniem, a także nadającymi blasze kolor.
Blachodachówki można układać na dachach o minimalnym spadku 9°. Dostępne są w formie arkuszy – sprawdzą się na prostych dachach, oraz jako panele – z powodzeniem można je układać na najbardziej skomplikowanych połaciach.

Blacha trapezowa. Materiał ten coraz częściej pojawia się na dachach nowoczesnych domów. Pokrycie jest nie tylko lekkie, ale również estetyczne, a różna wysokość przetłoczeń pozwala nadać domowi ciekawy charakter. Blacha trapezowa waży 4–7 kg/m² i sprzedawana jest w formie dużych arkuszy, które przycinane są do odpowiednich kształtów. Z tego też powodu sprawdzi się na prostych połaciach, podczas pokrywania nią rozbudowanych dachów powstaje dużo odpadów.
Blachy trapezowe – tak samo jak blachodachówki – mają zazwyczaj ocynkowany rdzeń stalowy i pokryte są powłoką ochronną.

Blachy płaskie. 1 m² tego pokrycia waży 2–9 kg/m². Blachy płaskie produkowane są z różnych metali, jednak najczęściej jest to ocynkowana stal – ale możemy zdecydować się również na droższą blachę cynkowo-tytanową pokrywającą się z czasem ochronną (ale i dekoracyjną) patyną, miedzianą czy aluminiową. Blacha płaska sprzedawana jest w arkuszach (układa się je wyłącznie na sztywnym poszyciu) lub jako gotowe panele (można je montować również na ruszcie z łat i kontrłat).

Dachówki ceramiczne. Gdy więźba dachowa jest solidna i zdrowa (lub ją wzmocniliśmy), na dachu możemy ułożyć dachówki ceramiczne – 1 m² tego pokrycia waży 30–80 kg. Tak duża waga jest jednocześnie zaletą – ciężkie pokrycia doskonale tłumią hałas, co docenią użytkownicy poddasza na przykład podczas ulewnych deszczy. Ponadto izolują ciepło – pomieszczenia na poddaszu w upalne dni nie będą się mocno nagrzewać, natomiast zimą dachówki nie przemarzają i nie skrapla się pod nimi rosa.

Pokrycie ceramiczne jest także ognioodporne (niepalne), odporne na promieniowanie UV i skrajne warunki atmosferyczne – cykle zamarzanie/odmarzanie, szczelne, nienasiąkliwe oraz w pełni ekologiczne. Co ważne, ciężkie pokrycie jest odporne na siły ssące, dzięki czemu podczas bardzo turbulentnych warunków pogodowych (ostatnio częstych w naszym kraju) ma szczególne znaczenie – ewentualnie z dachu spada tylko kilka dachówek, które można łatwo uzupełnić.
Decydując się na dachówki, prawdopodobnie będziemy musieli od nowa ułożyć pod nie łaty. Wprawdzie nowoczesne dachówki mają pewien stopień tolerancji i są przesuwne, ale jest mała szansa, że dopasujemy je do starego rozstawu łat.
Dachówki ceramiczne to najtrwalsze pokrycie – mogą spełniać swoje zadanie bez zarzutu nawet ponad 100 lat.

Dachówki cementowe. Są nieco lżejsze od ceramicznych, co prawda sama dachówka jest cięższa, ale na 1 m² potrzeba mniej elementów. Ważą około 45 kg/m², a ułożone na dachu również świetnie izolują termicznie i akustycznie. Ponadto dachówki betonowe są tańsze od ceramicznych, jednak nieco mniej trwałe – szacuje się, że przetrwają na dachu 70–80 lat.

Gonty bitumiczne i papa dachowa. Materiały te zaliczane są również do lekkich pokryć – pokrycia z papy ważą 5–7 kg/m², a z gontów bitumicznych 7–11 kg/m². Można je układać na dachach o każdym spadku.

Gonty bitumiczne mają rozmaite kształty i kolory. Są wykończone posypką mineralną, a w wersji luksusowej pokryte folią miedzianą lub cynkowo–tytanową. Gontami można wykańczać z łatwością dachy o skomplikowanych kształtach.

Faliste płyty bitumiczne. Są lekkie (3–5 kg/m²) i łatwe w montażu – przybija się je systemowymi gwoździami do łat. Płyty wytwarzane są z włókien organicznych nasączonych bitumem.

Płyty włókno-cementowe i bitumiczne. Produkowane są z cementu z dodatkami syntetycznymi oraz celulozy. Możemy wybierać wśród płyt falistych lub mniejszych płaskich płytek w różnych kolorach. Należą do pokryć o umiarkowanym ciężarze – 20 kg/m². Takimi płytami możemy wykańczać nie tylko dachy, ale również elewacje.

Pokrycie a kąt nachylenia połaci

Wybierając nowe pokrycie dachowe, musimy wziąć pod uwagę spadek połaci. Szczelnymi pokryciami – takimi jak papa, gonty i płyty bitumiczna, a także pokrycia blaszane – możemy wykańczać wszystkie dachy strome, zarówno te o niewielkich, jak i dużych spadkach. Natomiast dachówki stosuje się na dachach o nachyleniu połaci od 22 do 45°. Ponadto drobnowymiarowe dachówki, np. karpiówka, mogą być układane w przypadku jeszcze większego spadku minimalnego – co najmniej 35°.

Są jednak pewne wyjątki. Na przykład dachówkę możemy zamontować na dachu o mniejszym spadku niż wymagany, ale pod warunkiem, że połać pokryta została szczelnym poszyciem, na przykład papą. Niestety, dachówka będzie spełniała w takim przypadku wyłącznie funkcję dekoracyjną.

Dachówka poradzi sobie również na wyjątkowo stromych fragmentach dachu, ale jeśli zdecydujemy się na takie rozwiązanie, to musimy do łat mocować każdą dachówkę, a nie co trzecią, jak jest to zgodne ze sztuką budowlaną.

Podobnie jak dachówki na łatach (można je zamontować na istniejącym pokryciu z papy) montuje się również gonty drewniane. Łupane, wąskie, drewniane deszczułki polecane są do wykańczania dość stromych połaci – o minimalnym spadku 22°. W zależności od nachylenia połaci umieszczamy je w dwóch lub trzech warstwach (gdy spadek jest mniejszy).

Nie tylko pokrycie dachowe jest potrzebne

Wymiana pokrycia dachowego to dobry moment, aby przyjrzeć się izolacji przeciwwilgociowej i ociepleniu. W domach wznoszonych kilkadziesiąt lat temu raczej nie były one wykonywane, więc jeśli planujemy termoizolację połaci lub adaptację poddasza na cele mieszkalne, należy na krokwiach ułożyć folię wysokoprzepuszczalną. Ma ona za zadanie odprowadzenie wilgoci z warstwy ocieplenia, jednocześnie zabezpiecza ją przed wodą opadową lub roztopową.

Nowe pokrycie wymaga zastosowania także nowych obróbek blacharskich – na szczycie dachu, w koszach, przy kominach, okapie i oknach dachowych. Najczęściej wykonywane są one z powlekanej płaskiej blachy, w kolorze zbliżonym do pokrycia dachowego.

W ofercie wielu producentów pokryć dachowych znajdują się gotowe obróbki, stylistycznie dopasowane do pokrycia dachowego. Dobrze też zamontować nowe orynnowanie – stare może szpecić budynek i zepsuć efekt nowego pokrycia.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!