Zielona rewolucja w domu
Mikroinstalacje fotowoltaiczne, fot. PGE
Jak dziś wygląda rynek fotowoltaiczny? Jakie są jego perspektywy na przyszłość? Jak będzie wyglądać dom przyszłości?
Rynek prosumencki
W ostatnich latach rynek fotowoltaiki doświadczył dynamicznego wzrostu, a to za sprawą rosnącej świadomości ekologicznej oraz korzyści finansowych, jakie niesie za sobą PV. Taka inwestycja to sposób na obniżenie rachunków oraz zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko. Według danych Urzędu Regulacji Energetyki moc zainstalowana w PV na koniec 2022 r. wyniosła ponad 12,4 GW, co w porównaniu z rokiem 2021 (7,7 GW) oznacza imponujące tempo wzrostu rynku o 61%.
Jak można z kolei wyczytać w raporcie „Rynek fotowoltaiki w Polsce 2023”, udział energii z PV w krajowym miksie wytwarzania energii elektrycznej w roku 2022 wzrósł do 4,5% (w 2019 r. było to 0,4%). W efekcie w 2022 r. Polska uplasowała się ponownie na drugim miejscu wśród krajów UE pod względem przyrostu mocy zainstalowanej PV oraz w pierwszej szóstce pod względem całkowitej mocy zainstalowanej w PV (źródło: raport „Rynek fotowoltaiki w Polsce 2023”).
Do takiego stanu rzeczy przyczyniają się prosumenci, czyli odbiorcy wytwarzający energię elektryczną we własnej instalacji OZE. Liczba prosumenckich instalacji fotowoltaicznych na koniec roku 2022 wynosiła ponad 1,2 mln szt., co oznacza wzrost o ponad 41% r/r (źródło: raport „Rynek fotowoltaiki w Polsce 2023”).
W międzyczasie miała miejsce zmiana systemu rozliczeń prosumentów. Od kwietnia 2022 r. obowiązuje net billing, który polega na wartościowym rozliczaniu nadwyżek energii. Spodziewano się, że będzie on mniej korzystny niż wcześniejszy system opustów – net metering, czyli ilościowe rozliczenie w oparciu o bilans energii wysyłanej i odbieranej z sieci w danym okresie. Taki wirtualny magazyn kosztował prosumenta 20% energii na rzecz operatora sieci dystrybucyjnej, do której oddawał energię. Z uwagi na stosunkowo krótki czas funkcjonowania nowego systemu rozliczeń, trudno jest jednoznacznie stwierdzić, który system jest bardziej opłacalny.
Co trzeba podkreślić, na pewno duży wpływ na wzrost liczby mikroinstalacji PV może mieć rządowy program „Mój Prąd”. Jak informuje Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, według stanu na dzień 13 lipca 2023 r., w ramach programu „Mój Prąd 5.0” złożono ponad 33 tys. wniosków na dofinansowanie. Prosumenci mogą starać się o dofinansowanie nawet do kwoty 58 000 zł, a poza fotowoltaiką, można też uzyskać wsparcie na systemy magazynowania energii, pompy ciepła, systemy zarządzania energią HEMS/EMS oraz kolektory słoneczne. Szczególnie istotne z punktu widzenia zwrotu z inwestycji przy rozliczaniu się w modelu net billing będą magazyny energii oraz systemy zarządzania energią.
Nowe trendy i perspektywy
Wpływ na dalszy rozwój PV będą mieć regulacje unijne. Nowa strategia UE na rzecz energii słonecznej stawia sobie za cel zainstalowanie ponad 320 GW mocy fotowoltaiki słonecznej już do 2025 r. (wartość ta ponad dwukrotnie przekracza wartość z 2020 r.) oraz niemal 600 GW do 2030 r. (źródło: raport „Rynek fotowoltaiki w Polsce 2023”).
Pokłosiem nowych celów unijnych jest aktualizacja Polityki Energetycznej Polski do 2040 r. Zmiany dotyczą znaczącego wzrostu udziału OZE w krajowym miksie energetycznym i do tego czasu 45 GW mocy ma pochodzić z fotowoltaiki (źródło: https://swiatoze.pl/zmiany-w-pep-2040-wegiel-zejdzie-na-drugi-plan-ale-szybko-nie-zniknie/).
Myśląc o przyszłości fotowoltaiki, trzeba również wspomnieć o planowanym na 2024 r. wprowadzeniu taryfy dynamicznej. Taka zmiana w systemach rozliczeń energetycznych, pomimo że przenosi cały ciężar zarządzania ryzykiem na odbiorcę, potencjalnie oferuje szereg korzyści dla konsumentów. Taryfa dynamiczna, w przeciwieństwie do sztywnych taryf, uwzględnia zmienność cen energii w czasie. W okresach większego nasłonecznienia, kiedy produkcja energii elektrycznej ze źródeł fotowoltaicznych jest najwyższa, ceny energii są najniższe. Taka zależność powoduje, iż prosument osiągnie największe korzyści, zużywając generowaną przez instalację PV energię na bieżąco lub magazynując ją.
Wprowadzenie taryfy dynamicznej może stymulować wzrost inwestycji w systemy magazynowania energii, co pozwoli efektywniej zarządzać nadwyżkami energii generowanymi przez PV. Magazyn energii stanie się nieodłącznym elementem efektywnego ekosystemu energetycznego, pozwalającym na optymalne wykorzystanie energii.
Co więcej, ponieważ taryfy dynamiczne wymagają aktywnego zaangażowania w zarządzanie bilansem energetycznym domu, konsumenci będą musieli każdego dnia podejmować dziesiątki decyzji dotyczących energii, aby wykorzystać potencjał innowacyjnych modeli cenowych. Klienci indywidualni będą szukać systemów, które będą zachowywać się jak osobisty asystent energetyczny, który każdego dnia podejmuje setki optymalnych decyzji energetycznych w oparciu o inteligentne prognozy produkcji energii słonecznej, wzorce zużycia energii i taryfy energii elektrycznej. W dobie taryf dynamicznych będzie można osiągać oszczędności sięgające nawet 75% rocznego rachunku za energię.
Dom przyszłości
Prosument to już nie tylko osoba, która produkuje energię do własnego użytku, ale również może aktywnie uczestniczyć w handlu energią elektryczną. Rozwój technologii otwiera nowe możliwości dla fleksumentów, czyli prosumentów, których instalacja PV jest wyposażona w magazyn energii.
Fleksumenci będą mieszkańcami domów przyszłości, czyli domów nowoczesnych i ekologicznych oraz samowystarczalnych i niezależnych energetycznie. Mieszkańcy takich domów będą korzystać z taniej, czystej i niezawodnej energii.
Podsumowanie
Fotowoltaika dla klientów indywidualnych ma przed sobą świetne perspektywy. Coraz więcej Polaków zdaje sobie sprawę z korzyści ekologicznych i finansowych płynących z inwestycji w PV. Wzrost znaczenia autokonsumpcji, rozwój systemów magazynowania energii oraz zmiany w systemach rozliczeń przyczynią się do dynamicznego rozwoju sektora fotowoltaiki. W nadchodzącym czasie możemy spodziewać się jeszcze większego udziału tej technologii w naszym życiu, zwłaszcza w kontekście domów przyszłości, które staną się bardziej autonomiczne energetycznie.