Jak naprawić balkon

PRACE PRZYGOTOWAWCZE

Uszkodzenia balkonów nie ograniczają się, niestety, tylko do przecieków i odpadania płytek (fot. 1, 2). Próba ich naprawy poprzez ponowne przyklejenie płytek lub wykonanie na istniejącej okładzinie hydroizolacji ze szlamu oraz ułożenie nowej okładziny wcale nie musi przynieść oczekiwanego efektu (fot. 3, 4). Najlepszym rozwiązaniem jest usunięcie wszystkich warstw wykończeniowych aż do płyty konstrukcyjnej.

Pozostawienie istniejących warstw w razie jakiegokolwiek błędu konstrukcyjnego skutkuje bowiem ponownymi problemami. Poza tym sama płyta nośna balkonu często wymaga naprawy, a wykonanie tych robót z zachowaniem istniejących warstw użytkowych może być problematyczne (fot. 5).

Przed rozpoczęciem właściwych prac hydroizolacyjnych należy sprawdzić, czy płyta balkonowa nie wymaga napraw. Miejscami newralgicznymi są boki płyty (fot. 2, 4, 5) i okap (fot. 6), a także miejsca mocowania barierek (fot. 5) oraz strefa przy istniejącej ścianie (fot. 7).

Sposób naprawy uszkodzeń nie jest skomplikowany, wymaga jednak przede wszystkim określenia zasięgu uszkodzeń. Konieczne są oględziny płyty, opukanie betonu młotkiem lub innym tego typu narzędziem.

Głuchy odgłos przy opukiwaniu świadczy o odspajaniu się otuliny prętów zbrojeniowych, dlatego te partie betonu należy usunąć. Reprofilację (naprawę) płyty balkonowej należy wykonać polimerowo-cementowymi zaprawami naprawczymi PCC. Jest to system składający się z zaprawy do antykorozyjnego zabezpieczenia zbrojenia, wykonania warstwy sczepnej (niekiedy te dwie zaprawy oferowane są jako jedna, służąca do obu celów), zaprawy naprawczej i szpachli wygładzającej (rys. 1).

Systemów tych nie można jednak stosować bezkrytycznie. Należy je dobrać pod względem wytrzymałości na ściskanie do klasy betonu płyty nośnej. Producent podaje zawsze w karcie technicznej wyrobu, jaka jest minimalna klasa betonu podłoża.

Informacja ta jest bardzo istotna i warto z niej skorzystać, aby nie nastąpiło odspojenie zaprawy naprawczej. Można także sprawdzić wytrzymałość na ściskanie zaprawy naprawczej. Parametr ten podawany jest w karcie technicznej zastosowanego materiału. Jeżeli znajduje się ona w przedziale 15–25 MPa, to w zdecydowanej większości przypadków może być stosowana do napraw betonów dawnych klas, czyli B15–B20.

PRACE NAPRAWCZE

Naprawę płyty balkonowej należy zacząć od mechanicznego usunięcia zniszczonego i skarbonatyzowanego betonu (za pomocą młotków, przecinaków, młotów pneumatycznych itp.). Skorodowane pręty zbrojeniowe należy starannie oczyścić metalowymi szczotkami. Na oczyszczonych prętach nie powinno być śladów rdzy.

Jeżeli skorodowany pręt jest tylko częściowo odsłonięty, dobrze jest go odsłonić po obwodzie. Przeznaczoną do reprofilacji powierzchnię należy ponadto oczyścić z kurzu, pyłu, luźnych i niezwiązanych cząstek. Można to zrobić za pomocą sprężonego powietrza oraz wodą pod ciśnieniem. Odkryte zbrojenie należy zabezpieczyć systemową zaprawą antykorozyjną.

Oczyszczony pręt pokrywa się taką zaprawą zazwyczaj dwukrotnie, druga warstwa jest nakładana po wyschnięciu pierwszej. Należy to robić bardzo starannie i dokładnie, zwłaszcza gdy pręt jest odsłonięty po obwodzie. Jeżeli nie jest on całkowicie odsłonięty, to partie betonu które graniczą z prętami zbrojeniowymi powinno się pomalować na szerokość do 2 cm.

Uwaga: powłoka ochronna powinna całkowicie zakrywać użebrowanie stali.

Warstwę sczepną nakłada się zawsze na matowo-wilgotne podłoże. Oznacza to, że musi być ono wcześniej bardzo starannie nawilżone wodą (nie mogą się jednak tworzyć kałuże). Zaprawę do wykonywania warstwy sczepnej wciera się za pomocą pędzla lub szczotki. Warstwa sczepna musi całkowicie pokrywać podłoże, tworząc ciągłą warstwę.

Jeżeli zabezpieczenie antykorozyjne i warstwa sczepna wykonywane są z tej samej zaprawy, to zalecaną metodą jest zabezpieczenie zbrojenia w osobnym przejściu i następnie wykonanie warstwy sczepnej, w sposób opisany powyżej. Uwaga: zbyt suche podłoże wchłonie z warstwy sczepnej wilgoć niezbędną do prawidłowego przebiegu procesu wiązania i twardnienia zaprawy, natomiast brak warstwy sczepnej może doprowadzić do zarysowania i naderwania warstwy naprawczej.

Zaprawę naprawczą należy nanosić z użyciem nacisku, dobrze ją zagęszczając, drewnianą packą tynkarską lub kielnią, nie dopuszczając do powstania pustek powietrznych. Każdorazowo należy pokrywać tak małą powierzchnię, aby możliwe było nanoszenie warstwy zawsze na świeżą warstwę sczepną (warstwa sczepna i zaprawa wypełniająca ubytek powinny być przygotowywane jednocześnie, fot. 8).

Ubytki, w zależności od głębokości, mogą być naprawiane w jednym lub kilku procesach roboczych. Ubytki głębokości do 2–3 cm naprawia się w jednym przejściu, głębsze w dwóch cyklach roboczych. Pierwszą warstwę zaprawy naprawczej nakłada się na warstwę sczepną, kolejne natomiast można nakładać zazwyczaj w kilkugodzinnych odstępach, już bez warstwy sczepnej między poszczególnymi warstwami tej samej zaprawy naprawczej.

Należy tu jednak zwrócić uwagę na to, aby odstęp między kolejnymi cyklami roboczymi nie był dłuższy niż podany w karcie technicznej konkretnej masy PCC. W przeciwnym razie konieczne będzie dodatkowe wykonanie warstwy sczepnej (rys. 2). Jeżeli warstwa sczepna wyschnie (przestanie brudzić palce przy dotknięciu), wówczas należy odczekać aż zwiąże (kilka-, kilkanaście godzin), i ponowne ją nałożyć. Zignorowanie tego etapu może skutkować pogorszeniem przyczepności. Przy reprofilacji należy zwrócić uwagę na bardzo staranne wyprofilowanie naroży.

Warto w tym miejscu powiedzieć o przygotowywaniu zapraw naprawczych. Ilość wody zarobowej musi ściśle odpowiadać wymaganiom z karty technicznej wyrobu, a sam sposób mieszania powinien przebiegać dwuetapowo. Do wody zarobowej wsypuje się suchy proszek i miesza kilka minut do uzyskania jednorodnej, homogenicznej masy, bez grudek, zbryleń, smug itp.

Następnie konieczna jest dwu-, trzyminutowa przerwa oraz ponowne przemieszanie. Dopiero tak przygotowana zaprawa jest gotowa do użycia. Do mieszania stosuje się zazwyczaj wiertarkę niskoobrotową z mieszadłem koszyczkowym lub elektryczną mieszarkę do zapraw (maks. 300 obr./min).

Na tym etapie należy zadbać o stabilne obsadzenie słupków balustrad. Jeżeli jest to możliwe, warto zamocować je do czoła i boków balkonu. Unika się w tym przypadku przebijania warstwy hydroizolacyjnej.

W celu umożliwienia odpływu wody płyta balkonowa powinna mieć spadek rzędu 2%(absolutne minimum to 1%). Jeśli nie zapewnia go samo wykonanie płyty, to należy go wykonstruować, wykonując bezpośrednio na płycie konstrukcyjnej warstwę spadkową zespoloną z podłożem (rys. 3).

Nigdy nie należy do tego celu wykorzystywać zwykłego betonu lub zaprawy cementowej wykonanej w betoniarce. Takie podejście spowoduje późniejsze problemy, spękania, odspojenia, pylenie się wylewki. Najlepsze są gotowe masy przeznaczone do tego właśnie celu. Mają one odpowiednią mrozodporność, wysoką wytrzymałość i niski skurcz. Wadą tych materiałów jest konieczność ułożenia ich w warstwie grubości 25-30 mm. Ich wytrzymałość na ściskanie powinna wynosić około 20 MPa.

Innym rozwiązaniem jest zastosowanie gotowych zapraw PCC (takich samych jak do reprofilacji i naprawy płyty). Jest to sposób niewątpliwie drogi, ale jego zaletą jest krótki czas wiązania oraz szybki przyrost wytrzymałości, niski skurcz i możliwość wykonywania dalszych robót już po 2–3 dniach.

Ostatecznością (i to tylko przy grubości warstwy spadkowej w najcieńszym miejscu około 30 mm) jest wykonywanie warstwy spadkowej z betonu modyfikowanego wodną dyspersją kopolimerów tworzyw sztucznych lub z dodatkiem plastyfikatorów. Klasa takiego betonu powinna być identyczna lub możliwie bliska klasie betonu konstrukcyjnego płyty. To ostatnie rozwiązanie wymusza ponadto trzy-, czterotygodniową przerwę technologiczną przed następnym etapem robót. Warstwę spadkową wykonujemy zawsze na warstwie sczepnej.

Następnym etapem jest zamocowanie obróbek blacharskich za pomocą nierdzewnych kotew. Jeżeli obróbka zachodzi pod płytkę, tomaksymalnie na 5–6 cm. Zastosowanie szlamu jako uszczelnienia zespolonego wymusza ponadto wcześniejsze antykorozyjne zabezpieczenie obróbki blacharskiej, np. za pomocą żywicy epoksydowej, oraz wykonanie na świeżo nałożonej warstwie zabezpieczenia antykorozyjnego posypki z piasku do żywic o uziarnieniu np. 0,2–0,7 mm. Dobrze jest w tym celu skonsultować się wcześniej z producentem mikrozaprawy uszczelniającej.

Do wykonania uszczelnienia balkonu stosuje się elastyczne mikrozaprawy, zwane takżec szlamami. Jest to warstwa odpowiadająca za niedopuszczenie do infiltracji wód opadowych w głąb konstrukcji. Powinna być odpowiednio elastyczna i mieć dobrą przyczepność do podłoża. Ewentualne nieszczelności na skutek np. pęknięcia warstwy uszczelniającej prowadzą do destrukcji warstw tarasu czy balkonu w czasie mrozu. Jest to podstawowa przyczyna, dla której nie sprawdził się tradycyjny sposób uszczelnienia, który polegał na wykonaniu (patrząc od góry) okładziny ceramicznej, ułożonej bezpośrednio na warstwie jastrychu, izolacji z warstw papy, dla których jastrych stanowił warstwę dociskową i ochronną.

Podłoże pod hydroizolację powinno być nośne, równe i lekko porowate, wolne od gniazd żwirowych, spękań i nadlewek, kurzu oraz wszelkich materiałów, środków i warstw mogących zmniejszyć przyczepność. Podłoża mineralne należy zmoczyć, tak aby w trakcie nanoszenia powierzchnie były matowo-wilgotne. Oznacza to, że woda naniesiona na tak przygotowane podłoże musi w krótkim czasie wchłonąć, nie może występować na powierzchni tzw. efekt perlenia.

Gotową do użytku mikrozaprawę uszczelniającą należy nakładać warstwą o równomiernej grubości. Można to zrobić pędzlem, szczotką lub pacą (zależnie od wytycznych producenta). Istotne jest tylko, aby pierwszą warstwę starannie wetrzeć (zazwyczaj twardą szczotką) w przygotowane podłoże. Następne warstwy (zazwyczaj wymagane jest położenie przynajmniej dwóch warstw o łącznej grubości min. 2 mm) nakłada się zgodnie ze wskazówkami producenta.

Ważne, aby w jednym przejściu nie nakładać warstwy grubszej niż 1 mm. Zignorowanie tego faktu grozi powstaniem na powierzchni zaprawy rys skurczowych. Następną warstwę można nakładać wtedy, gdy poprzednia związała na tyle, że nie ulegnie uszkodzeniu. Przy nakładaniu należy kontrolować grubość powłoki. Można to robić, porównując ilość zużytego materiału do zaizolowania danej powierzchni z ilością wynikającą z karty technicznej produktu. Poprawny sposób uszczelnienia okapu oraz dylatacji przy ścianie pokazano na rys. 4 i 5.

CZAS NA PŁYTKI CERAMICZNE

Zanim kupimy płytki na taras lub balkon, warto przyjrzeć się ich parametrom technicznym. Są one bowiem wystawione na ekstremalne warunki pogodowe. Temperatura powierzchni płytek na balkonie w czasie letnich upałów może dochodzić nawet do 70°C, natomiast nagła burza z opadami deszczu potrafi w kilkanaście minut szokowo ostudzić powierzchnię do temperatury około 20°C. W zimie dochodzą do tego jeszcze niemałe obciążenia wynikające z przejść przez zero (może ich być w ciągu jednej zimy nawet sto kilkadziesiąt), a różnica skrajnych temperatur między okresem zimowym a letnim może dochodzić nawet do 100°C.

Grubość warstwy kleju wynosi zazwyczaj 3–5 mm (stosuje się tu wyłącznie kleje cienkowarstwowe) i ta grubość warstwy musi przenieść wszystkie naprężenia pomiędzy płytką a podłożem. Tylko odpowiednio modyfikowana i elastyczna zaprawa klejąca jest w stanie przenieść odkształcenia wynikające z obciążeń termicznych. Stąd wymóg stosowania klejów klasyfikowanych zarówno jako C2, jak i S2 lub S1. Samo oznaczenie C2 nic nie mówi o elastyczności kleju, dopiero klasyfikacja S2 lub S1 potwierdza fakt, że jego elastyczność została sprawdzona przez producenta.

Płytki powinny być układane na pełne podparcie, co wymaga stosowania albo specjalnych klejów do posadzek (rozpływających się w momencie dociskania płytki), albo nakładania kleju uniwersalnego na podłoże i płytkę (tzw. metoda kombinowana).

Bardzo ważny jest również odpowiedni dobór płytek. Znane są mi sytuacje, gdy na balkony czy tarasy stosowano bardzo drogie płytki włoskie czy hiszpańskie, które po pierwszej zimie nadawały się do zdjęcia. Najgroźniejsze dla okładziny ceramicznej są cykle zamarzania i odmarzania (przejścia przez zero) w połączeniu z obecnością wody. W krajach śródziemnomorskich klimat jest łagodniejszy, dlatego okładziny sprawdzające się w tamtych warunkach, w większości przypadków mogą nie sprawdzić się w naszym klimacie.

Płytki na balkon muszą cechować się przede wszystkim niską nasiąkliwością. Najczęściej wybierane płytki gresowe mają nasiąkliwość na poziomie 0,5%. Jeżeli stosowane są inne płytki, to muszą być one mrozoodporne, wg PN-EN ISO 10545-12:1999: Płytki i płyty ceramiczne. Oznaczanie mrozoodporności. W praktyce najlepiej sprawdzają się płytki prasowane klasy BIa oraz BIb (te ostatnie mają zazwyczaj nasiąkliwość na poziomie 2%), a także płytki ciągnione o nasiąkliwości nieprzekraczającej 3% (jest to klasa AI, wg PN-EN 14111:2005: Płytki i płyty ceramiczne. Definicje, klasyfikacja, charakterystyki i znakowanie).

Wielkość płytek nie powinna przekraczać 33×33 cm. Szerokość spoin nie może być mniejsza niż 5 mm (niezależnie od wymiarów płytek), a do spoinowania należy stosować tylko specjalne zaprawy cementowe.

O potrzebie wykonania dylatacji wie chyba każdy (choć ilość możliwych do popełnienia tu błędów jest wbrew pozorom duża). Przyjmuje się, że na tarasach, balkonach i innych powierzchniach zewnętrznych, zdylatowany fragment nie powinien być większy niż 4–5 m2. Optymalnym kształtem zdylatowanej powierzchni jest kwadrat. W innych sytuacjach należy dążyć, aby proporcje między bokami pola były do siebie zbliżone, ale nie większe niż 2:1. Przykład pokazano na rys. 6. Dylatować należy także każdą zmianę kierunku pola. Pojawiają się czasami wątpliwości, co zrobić, gdy płytki układa się na balkonie na warstwie spadkowej, wykonanej jako jastrych zespolony. Warstwy tej generalnie się nie dylatuje, ale w takiej sytuacji należy zdylatować powierzchnię okładziny ceramicznej (rys. 7).

Do spoinowania należy stosować zaprawy o zmniejszonej absorpcji wody i wysokiej odporności na ścieranie, a więc klasyfikowane jako CG 2 W Ar lub CG 2 W wg PN-EN 13888:2004. Dylatacje wypełnia się elastycznymi masami na bazie silikonów lub poliuretanów.

Chciałbym w tym miejscu jeszcze raz przestrzec przed próbami napraw (uszczelnień) balkonów bez dokładnego określenia przyczyn uszkodzenia. Może się bowiem okazać, że ułożona na starej okładzinie powłoka hydroizolacyjna wraz z nową okładziną będzie musiała zostać jednak zdjęta, wraz ze starymi płytkami, a my narazimy się niepotrzebne wydatki i stratę czasu.

W kolejnym artykule omówię sposoby naprawy tarasów. Tu możliwości popełnienia błędów jest znacznie więcej, co oznacza, że stopień skomplikowania konstrukcji również jest większy.

Literatura

1. Maciej Rokiel: „Hydroizolacje w budownictwie. Wybrane zagadnienia w praktyce”, wyd. II, Dom Wydawniczy MEDIUM, Warszawa 2009.
2. Außenbeläge. Belagkonstruktionen mit Fliesen und Platten außerhalb von Gebäuden, ZDB VII. 2005.
3. Hinweise für die Ausführung Verbundabdichtungen mit Bekleidungen und Belägen aus Fliesen und Platten für den Innen- und Außenbereich. ZDB Merkblatt I. 2005.
4. Richtlinie für Flexmörtel. Definition und Einsatzbereiche. VI. 2001.
5. PN-EN 13888:2004: Zaprawy do spoinowania płytek. Definicje i wymagania techniczne.
6. PN-EN 12004:2002: Kleje do płytek. Definicje i wymagania techniczne.
7. PN-EN 12002:2005: Kleje do płytek. Oznaczanie odkształcenia poprzecznego cementowych klejów i zapraw do spoinowania.
8. PN-EN 14411:2005: Płytki i płyty ceramiczne. Definicje, klasyfikacja, charakterystyki i znakowanie.
9. PN-EN ISO 10545-12:1999: Płytki i płyty ceramiczne. Oznaczanie mrozoodporności.
10. Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych. Okładziny ceramiczne i hydroizolacje balkonów. Promocja, 2007.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!