Rodzaje i zastosowania kostek brukowych i płyt betonowych

Jeden z podstawowych parametrów pojawiających się w opisach prefabrykatów betonowych dotyczy sposobu wykończenia warstwy wierzchniej płyt i kostek. W obrębie tego parametru można wyróżnić dwie klasyfikacje:

• jedna odnosi się do sposobu wykończenia krawędzi i chodzi o określenia: z fazą, mikrofazą lub bezfazowa.
• druga natomiast dotyczy faktury prefabrykatów i tu znajdują się określenia: gładka, płukana, postarzana.

Cechy te mają znaczenie estetyczne, ale również w znacznym stopniu wpływają na funkcjonalność, dlatego warto przyjrzeć się im przed zakupem.

Niezwykle istotnym parametrem jest też grubość płyt lub kostek. Powinna być ona dobrana do możliwych obciążeń. Inne grubości zalecane są bowiem na taras i w ruchu pieszym, inne w przypadku lekkiego ruchu samochodowego, a jeszcze inne, gdy po podjeździe, parkingu czy drodze mają się poruszać ciężkie pojazdy o masie powyżej 3,5 t.

Kolejnym parametrem jest format płyt, ale ten przy założeniu zachowania podczas budowy wytycznych technicznych ma już znaczenie czysto estetyczne.

Gładka, płukana czy postarzana?

Kostki i płyty betonowe mogą mieć faktury: gładką, płukaną lub postarzaną.

Faktura gładka charakteryzuje się gładką, równą powierzchnią. Prefabrykaty o gładkiej fakturze nie mają chropowatości w warstwie wierzchniej, charakterystycznej dla faktur płukanych. Fakturę płukaną uzyskuje się w specjalnym procesie produkcyjnym, w którym powierzchnia prefabrykatu jest poddawana płukaniu wodą pod wysokim ciśnieniem. Dzięki temu uwidacznia się faktura użytego do produkcji kruszywa. Proces ten powoduje, że kostka staje się chropowata, „szorstka” i wyglądem bardziej zbliżona do naturalnego kamienia.

Specjalna technologia produkcji jest również wykorzystywana przy tworzeniu faktury postarzanej, która nadaje kostkom wygląd retro.

Faktura płukana, z racji tego, że jest zbliżona wyglądem do kamienia naturalnego, uznawana jest za najszlachetniejszą. Sprawdza się w miejscach, gdzie projektantowi i inwestorowi zależy na reprezentacyjnym wyglądzie. Płyty i kostki o fakturze płukanej można stosować w otoczeniu domu oraz w przestrzeniach publicznych. Są polecane na nawierzchnie placyków, alejek czy schodków, gdyż ich chropowatość wpływa na właściwości antypoślizgowe. Nie poleca się ich natomiast na podjazdy, gdyż jest to miejsce bardziej narażone na zabrudzenia (np. wycieki płynów eksploatacyjnych z pojazdów). Chropowatość faktury w tym przypadku utrudnia pozbycie się tego rodzaju zanieczyszczeń.

Alternatywną wersją jest faktura gładka. Płyty i kostki betonowe o gładkiej fakturze doskonale sprawdzają się w nowoczesnych aranżacjach. Są minimalistyczne w formie i mają modny „betonowy” wygląd.

Faktura gładka sprawdza się zarówno w przestrzeniach przydomowych, jak i publicznych. Zdecydowanie bardziej nadaje się na podjazdy czy tarasy niż faktura płukana, ponieważ jest łatwiejsza w czyszczeniu.

Oprócz płyt i kostek o fakturze płukanej i gładkiej dostępne są prefabrykaty betonowe o fakturze postarzanej. Z racji tego, że idealnie naśladują dawną kamienną kostkę brukową, noszącą ślady użytkowania przez lata, najczęściej są stosowane w historycznych centrach miast lub parkach i alejach staromiejskich.

Postarzana faktura, poza doskonałą zdolnością do komponowania się z zabytkową architekturą, ma jeszcze jedną zaletę. Jej nierówna, „obita” warstwa wierzchnia ma właściwości anty­poślizgowe.

Z fazą, z mikrofazą, a może bez?

Krawędź kostki lub płyty betonowej może być wykończona na trzy sposoby.

Prefabrykaty betonowe z fazą mają ukośnie ściętą bądź wyobloną krawędź górną. Natomiast kostka lub płyta bez fazy jest po prostu równo ścięta wzdłuż krawędzi. Mikrofaza jest natomiast rozwiązaniem pośrednim, zbliżonym do pierwszego. Oprócz wyglądu ma to znaczenie funkcjonalne. Przyjmuje się, że prefabrykaty nawierzchniowe posiadające fazę są „głośniejsze” w użytkowaniu. Jest to związane z tym, że na krawędzi każdej kostki znajduje się niewielki uskok. Pomiędzy „fazowanymi” elementami nawierzchni zazwyczaj tworzy się też szersze fugi niż w przypadku rozwiązań bezfazowych. Efektem są drgania, które powstają podczas przejazdu samochodu na styku takich mini uskoków i opon, powodujące dźwięki. Można to również zaobserwować, a właściwie usłyszeć, w przypadku ciągnięcia po nawierzchni ułożonej z kostek lub płyt z fazą, walizki na kółkach.

Z punktu widzenia komfortu użytkowania, w szczególności w miejscach publicznych, elementy nawierzchni z fazą wydają się mniej komfortowe w użytkowaniu dla osób starszych, niepełnosprawnych, rowerzystów czy kobiet na szpilkach. W tej grupie użytkowników każda choćby najmniejsza nierówność może powodować dyskomfort, dlatego idealnie równa nawierzchnia jest niewątpliwą zaletą.

Fazowana nawierzchnia może być również nieco bardziej kłopotliwa przy odśnieżaniu. Zaletą kostek z fazą są natomiast lepsze właściwości antypoślizgowe, gdyż nie tworzą one jednej wielkiej tafli nawierzchni, łatwiej jest zatem utrzymać równowagę, gdy robi się ślisko.

Na tle kostek i płyt betonowych posiadających fazę, elementy bez fazy wydają się mieć więcej zalet. Należą do nich przede wszystkim niska emisja hałasu i komfort użytkowania.

Wybór rozwiązania to zawsze subiektywne decyzje projektantów i inwestorów. W przypadku realizacji przydomowych coraz częściej wybierane są jednak rozwiązania bezfazowe.

Grubość 4, 6, a może 8 lub 10 cm?

Odpowiednia grubość prefabrykatów betonowych to jeden z najważniejszych parametrów determinujących ich wybór. Kostki i płyty betonowe muszą być bezwzględnie dopasowane do miejsca i sposobu użytkowania. Zasada jest w tym przypadku bardzo prosta. Im grubsze elementy, tym większa wytrzymałość nawierzchni na obciążenia.

• W miejsca przeznaczone do ruchu pieszego, na tarasy oraz alejki i ścieżki w ogrodzie polecane są prefabrykaty betonowe o grubości poniżej 6 cm.
• W przypadku nawierzchni, po której będą się poruszać od czasu do czasu samochody do 3,5 tony – grubość elementów może wynosić ok. 6 cm.
• Gdy planowany jest intensywny ruch pojazdów, to odpowiednia będzie grubość od 8 cm.
• Jeżeli wymagana jest jeszcze większa wytrzymałość nawierzchni na obciążenia, spowodowane ruchem np. samochodów ciężarowych, maszyn budowlanych czy rolniczych zalecany jest wybór elementów o grubości 10 lub 12 cm.

Ma to olbrzymie znaczenie, gdyż dobrze dobrana grubość gwarantuje wytrzymałość nawierzchni.

Duży wpływ mają również formaty płyt i kostek betonowych. Im mniejszy rozmiar pojedynczego elementu, tym mniejsze prawdopodobieństwo ewentualnych pęknięć podczas użytkowania.

Przeznaczenie płyt można w łatwy sposób sprawdzić w dokumentach, tzw. deklaracjach właściwości użytkowych wyrobów, które udostępnia każdy producent. Zasada doboru grubości prefabrykatów do konkretnych obciążeń nie wyklucza zastosowania elementów o większej grubości w miejscach, gdzie zalecane są elementy o mniejszych grubościach. Nie działa to jednak w drugą stronę, gdyż w ten sposób można zaryzykować trwałe uszkodzenie lub pękanie nawierzchni.

Innymi słowy płyty przeznaczone na podjazdy można ułożyć na tarasie, ale płyt tarasowych na podjeździe już niestety nie.

Małe czy wielkoformatowe?

Zagadnienia techniczne przy wyborze i budowie nawierzchni są niezwykle istotne, ale warto również wziąć pod uwagę kwestie estetyczne.

I tu pojawia się temat formatów i kolorów. Na rynku dostępnych jest wiele płyt i kostek betonowych w najróżniejszych rozmiarach i kolorach, które można dobrać do każdej niemal aranżacji, od minimalistycznych, przez klasyczne, po śródziemnomorskie. W zasadzie, trzymając się wskazań i parametrów technicznych opisanych powyżej, nie ma tu już specjalnych ograniczeń… poza wnikliwym czytaniem deklaracji użytkowych. Zarówno małe, jak i wielkie formaty można stosować i na tarasach, i na podjazdach, pod warunkiem doboru elementów odpowiedniej grubości.

Opisy znajdujące się przy kostkach i płytach betonowych mają duże znaczenie i wskazują na ich właściwości techniczne. Przy wyborze prefabrykatów betonowych zazwyczaj w pierwszej kolejności sugerujemy się ich kształtem i kolorem, ale warto przemyśleć wszystkie aspekty, aby wybrać nie tylko estetyczne, ale również funkcjonalne rozwiązanie. Ze względu na takie parametry, jak wytrzymałość, trwałość, łatwość konserwacji i utrzymania, a także modny design, płyty i kostki betonowe stały się najpopularniejszym materiałem do wykańczania nawierzchni, zarówno w prywatnych posesjach, jak i w przestrzeniach publicznych.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!